Ο μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός και τα δεδομένα για δημόσιες πολιτικές στο επικέντρο ημερίδας του ΕΚΤ

O μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός και τα δεδομένα για δημόσιες πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις, με στόχο μια βιώσιμη Ελλάδα και Ευρώπη, βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης στην ημερίδα που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της Προεδρίας της Κυβέρνησης, υπό την αιγίδα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2023.

Στόχος της εκδήλωσης "Με όχημα τη γνώση για την υλοποίηση του οράματος για μια βιώσιμη Ελλάδα και Ευρώπη - Μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός και δεδομένα για δημόσιες πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις" ήταν να αναδειχθεί η σημασία του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού και της προοπτικής διερεύνησης (foresight) στη διαμόρφωση εναλλακτικών σεναρίων, προκειμένου να προσεγγιστούν και να ελεγχθούν οι επιπτώσεις σε κρίσιμους τομείς στην οικονομία και την κοινωνία. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν τα συμπεράσματα της ετήσιας Έκθεσης Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2023, η οποία εστιάζει στις μελλοντικές προκλήσεις με ορίζοντα το 2050 και τους τομείς δράσης για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, της βιωσιμότητας και της ευημερίας των πολιτών.

Ο Υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, χαιρετίζοντας την ημερίδα επισήμανε ότι «έχουμε αποδείξει τα τελευταία τέσσερα χρόνια ότι σε κάποιους τομείς, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει». Υπογράμμισε μάλιστα ότι «η χώρα μας μπορεί να αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς για την υπόλοιπη Ευρώπη σε επίπεδο τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), σε επίπεδο ακαδημαϊκό, επιχειρηματικό και σε επίπεδο εφαρμογής της ΑΙ σε κυβερνητικές πολιτικές. Είναι ένας στόχος που νομίζω ότι μπορεί να εμπνεύσει τη νέα γενιά, να φέρει επενδύσεις, άρα να δημιουργήσει υψηλότερων αμοιβών θέσεις εργασίας και να λειτουργήσει και η κυβέρνηση ως ένα όχημα των καλών πρακτικών που θα δούμε να εφαρμόζονται στην Ελλάδα, να πειραματιζόμαστε στην Ελλάδα».

Την ανάγκη του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού επεσήμανε ο Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης, Επικεφαλής του γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, ενώ ο Άρης Περουλάκης, Πρόεδρος του ΔΣ του ΕΚΤ, τόνισε την τεράστια σημασία του εν λόγω ζητήματος. Για πρωτοφανείς αλλαγές στο κλίμα, στις ψηφιακές τεχνολογίες, στη γεωπολιτική με τις δυο εμπόλεμες συγκρούσεις, τις κρίσεις που ταλανίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικότερα επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, έκανε λόγο η Νιόβη Ρίγκου, Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, ενώ τόνισε ότι «ο τρόπος που θα ενεργήσουμε σήμερα, οι αποφάσεις που θα πάρουμε σήμερα, θα καθορίσουν σε ποιον κόσμο θα ζήσουν οι επόμενες γενιές. Για αυτό και είναι επιβεβλημένη η στρατηγική διερεύνηση προοπτικών. Ευτυχώς έχουμε εργαλεία τα οποία θα μας βοηθήσουν να χαράξουμε πολιτική».

Στη συνέχεια ακολούθησε συζήτηση για τη σημασία του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και της διαθεσιμότητας δεδομένων στην αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων. Τη συζήτηση συντόνισε ο Αιμίλιος Περδικάρης, Πρόεδρος του Αθηναϊκού και Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων, ο οποίος όπως χαρακτηριστικά είπε, «ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι μια πρόκληση, αλλά πρέπει να δούμε προς ποια κατεύθυνση θέλουμε να πάμε. Και αυτό μπορούμε να το πετύχουμε αναλύοντας τα δεδομένα και έχοντας μπροστά μας έναν "χάρτη" για τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό».

Από την πλευρά του, ο Γιάννης Μαστρογεωργίου, Ειδικός Γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού στην Προεδρία της Κυβέρνησης, επισήμανε ότι «χρειαζόμαστε σκέψη που θα κοιτάει το μεθαύριο και όχι μόνο το αύριο, που θα ασχολείται με τα δέκα, δεκαπέντε χρόνια μετά και θα το κάνει με έναν τέτοιο τρόπο που δεν θα σημαίνει ότι είναι επιστημονική φαντασία, διότι αυτό που νομίζουμε ότι είναι επιστημονική φαντασία είναι σήμερα πραγματικότητα». Μιλώντας μάλιστα για την ΑΙ την χαρακτήρισε την πιο συγκλονιστική τεχνολογία που έχει βιώσει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα, ενώ υπογράμμισε ότι ζούμε και θα ζούμε σε συνθήκες κρίσης οι οποίες θα έχουν μόνιμο χαρακτήρα, για αυτό και τα κράτη πρέπει να σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα.

Ο Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος, Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αναφέρθηκε στη σημασία που έχουν τα σωστά δεδομένα για την εξαγωγή αξιόπιστων προβλέψεων, είτε σε βραχυπρόθεσμο, είτε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. «Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί εξαιρετική επιλογή με πολλαπλές εφαρμογές, σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα. Σκοπός αποτελεί η χάραξη των πολιτικών. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι πώς θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη για την επίτευξη καινοτομίας, αλλά ταυτόχρονα να προασπίσουμε τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών, ζήτημα το οποίο έχει να κάνει με την ποιότητα της δημοκρατίας εν τέλει».

Η Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια ΕΚΤ, αναφέρθηκε με τη σειρά της στη στρατηγικήτου οργανισμού λέγοντας ότι «η χώρα διαθέτει στρατηγική αξιοποίησης δεδομένων. Το ζήτημα είναι, η διακυβέρνησή τους να γίνει πιο αποτελεσματική. Πολλές φορές τα δεδομένα από μόνα τους δεν αρκούν. Χρειαζόμαστε και άλλα εργαλεία. Στο ΕΚΤ, εκτός της συλλογής και διάθεσης πρωτογενών δεδομένων υλοποιούμε μηχανισμούς monitoring για συγκεκριμένες πολιτικές, πραγματοποιούμε διαβουλεύσεις με stakeholders και παρέχουμε υπηρεσίες δομημένου διαλόγου μέσω της πρωτοβουλίας PolicyLab».

«Δεν αρκούν μόνο τα δεδομένα, αλλά έχει μεγάλη αξία να υπάρχουν οι άνθρωποι που θα αντιλαμβάνονται την ουσία της πληροφορίας» τόνισε ο Πέτρος Βαρελίδης, Γενικός Γραμματέας Περιβάλλοντος και Υδάτων στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και συμπλήρωσε ότι «ο ρόλος μας είναι να διασφαλίζουμε ότι είμαστε ανοιχτοί στις προκλήσεις».Τέλος, ο Θεόδωρος Τσέκερης, Ερευνητής στο Α' Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) ανέφερε ότι «στην οικονομία, όταν θέλουμε να χαράξουμε πολιτικές πρέπει να έχουν κάποια χαρακτηριστικά ώστε να είναι αποτελεσματικές. Είναι αναγκαίο να δούμε και τις πολιτικές και τους στόχους της πολιτικής, αλλά και να δούμε τους διάφορους κινδύνους που επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, αλλά και τις κοινωνικές ανισότητες».

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση της ετήσιας Έκθεσης Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2023 (Strategic Foresight Report 2023) με τίτλο «Η βιωσιμότητα και η ευημερία των ανθρώπων στην καρδιά της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης». Ο Παναγιώτης Καμπύλης, Αναλυτής Πολιτικών και Δεδομένων Ψηφιακού Μετασχηματισμού στο ΕΚΤ, ο οποίος συμμετείχε ως προσκεκλημένος εμπειρογνώμονας στα δυο εργαστήρια που διοργάνωσε το Κοινό Κέντρο Ερευνών για τη δημιουργία της Έκθεσης, παρουσίασε τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε και τα τέσσερα σενάρια προοπτικής διερεύνησης που περιγράφουν εναλλακτικές εκφάνσεις του βιώσιμου μέλλοντος της ΕΕ έως το 2050. Επίσης, έδωσε έμφαση στη σημασία που έχει ο δομημένος διάλογος που βασίζεται σε δεδομένα και σενάρια μελλοντικών εξελίξεων, ώστε να είμαστε συμμέτοχοι στη συνδιαμόρφωση επιθυμητών εκδοχών του μέλλοντος.

O Νίκος Μουστακίδης, Προϊστάμενος του Τμήματος Ερευνών και Τεκμηρίωσης στην Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της Προεδρίας της Κυβέρνησης, ανέλυσε τις έξι βασικές προκλήσεις (διάβρωση κοινωνικής συνοχής, πιέσεις στη διαθέσιμη χρηματοδότηση, γεωπολιτικές μεταβολές, ελλείψεις σε δεξιότητες που απαιτεί το μέλλον, απειλές για την δημοκρατία, μηδενικοί ρύποι και ευημερία) και τους 10 τομείς δράσης που μπορούν να συμβάλουν στην ευημερία και την κοινωνική πρόοδο.

Το βίντεο της εκδήλωσης διατίθεται στο κανάλι του ΕΚΤ στο Youtube.