O τομέας της Επιστήμης των Πολιτών (citizen science) αναπτύσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα διεθνώς. Χιλιάδες επιστημονικές δράσεις υλοποιούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο, με την ενεργό συμμετοχή εκατομμυρίων ατόμων που συνεισφέρουν στη διαδικασία της επιστημονικής ανακάλυψης. Όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτά τα έργα συνεργάζονται ή βρίσκονται υπό την καθοδήγηση επαγγελματιών επιστημόνων και επιστημονικών ινστιτούτων. 

Η Επιστήμη των Πολιτών κερδίζει συνεχώς έδαφος χάρη στις νέες τεχνολογίες που μπορούν να φέρνουν σε επαφή τους πολίτες με την επιστημονική κοινότητα πιο άμεσα και πιο εύκολα. Το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την έρευνα, ο Ορίζοντας 2020, επενδύει σημαντικά στην Επιστήμη των Πολιτών με στόχο την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων. Στις ΗΠΑ, η Επιστήμη των Πολιτών αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα και υποστηρίζεται ενεργά, όπως και στην  Αυστραλία, όπου η κυβέρνηση δημοσίευσε πρόσφατα το όραμα της για την αξιοποίηση της σε εθνικό επίπεδο.

Σε αυτόν λοιπόν τον τόσο σημαντικό για την εξέλιξη της επιστημονικής έρευνας τομέα, που αναμένεται να μας απασχολήσει ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια,  είναι αφιερωμένο το κύριο θέμα αυτού του τεύχους, στο οποίο εξετάζουμε τις βασικές πτυχές του και καλές πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς, ενώ παρουσιάζουμε και τρία παραδείγματα εφαρμογής του στην Ελλάδα.

Το τελευταίο διάστημα όμως, δεν έχει ενισχυθεί μόνο η συνεργασία της ερευνητικής κοινότητας με τους πολίτες, αλλά και η τάση για συνεργασία μεταξύ χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με χώρες της Ασίας, στους τομείς επιστήμης, τεχνολογίας και πολιτισμού.

Μια χώρα με την οποία η Ελλάδα έχει μακροχρόνια επικοινωνία και στενούς δεσμούς είναι η Κίνα. Τον Ιούλιο υπήρξε επίσημη επίσκεψη ανώτατου κυβερνητικού κλιμακίου στο Πεκίνο για τα εγκαίνια ενός κοινού ερευνητικού εργαστηρίου μεταξύ των δύο χωρών για τη συντήρηση πολιτιστικών μνημείων. Τον Αύγουστο δε, το ΕΚΤ, που είχε ήδη υπογράψει από το 2012 Πλαίσιο Συνεργασίας με το Ινστιτούτο Επιστημονικής και Τεχνολογικής Πληροφόρησης της Κίνας (ISTIC), δέχθηκε στις εγκαταστάσεις του την επίσκεψη αντιπροσωπείας του ISTIC, με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών αλλά και τη διεύρυνση της συνεργασίας των δύο φορέων. Στο πλαίσιο αυτό μιλήσαμε με τον Tong Hefeng, Director of General Office του ISTIC, ο οποίος σε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του στο περιοδικό μας, παρουσιάζει τις δράσεις του Κέντρου για τη διάχυση της γνώσης, αλλά και τα βασικά χαρακτηριστικά του Συστήματος Καινοτομίας της Κίνας.

Μην παραλείψετε να διαβάσετε, επίσης, τα κύρια συμπεράσματα τριών σημαντικών μελετών που εκπόνησε και δημοσιοποίησε το ΕΚΤ το προηγούμενο διάστημα: τη Μελέτη για την Καινοτομία στις ελληνικές επιχειρήσεις, τη Μελέτη για τη Δημογραφία Επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας, και τέλος τη Μελέτη για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Ορίζοντας 2020. Όπως προκύπτει και από τις τρεις μελέτες, παρά τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες οι ελληνικοί φορείς -επιχειρήσεις, ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα- καινοτομούν και συμμετέχουν με επιτυχία σε ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα της ΕΕ.

Τα παραπάνω συμπεράσματα έρχονται να συμπληρώσουν σημαντικές διακρίσεις ελληνικών φορέων σε ευρωπαϊκό επίπεδο: 4 έργα με ελληνική συμμετοχή διακρίθηκαν στο πρόγραμμα LIFE για το περιβάλλον, 3 ελληνικές εταιρείες έχουν να λαμβάνουν χρηματοδότηση από το πρόγραμμα "Επιτάχυνση της Καινοτομίας", ενώ η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας βραβεύθηκε ως Ευρωπαϊκή Επιχειρηματική Περιφέρεια 2017.

Όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα, μετά από μακρά περίοδο αναμονής άρχισαν να ανακοινώνονται και οι πρώτες προκηρύξεις προγραμμάτων στο πλαίσιο του νέου ΕΣΠΑ. Η συμμετοχή και η ανταπόκριση μεμονωμένων δικαιούχων αλλά και φορέων είναι εντυπωσιακή, γεγονός που θα γίνει ακόμα εντονότερο στις προκηρύξεις που αναμένονται μέχρι τέλος του έτους. Για αυτό και από το τρέχον τεύχος η σχετική ενότητα επανέρχεται δυναμικά για την εκτενέστερη ενημέρωσή σας.

Καλή ανάγνωση!

Μαργαρίτης Προέδρου
Αρχισυντάκτης