Ερευνητές σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν γενετικά τροποποιημένα φυτά προκειμένου να παρασκευάσουν εμβόλια για ασθένειες που πλήττουν τόσο τις αναπτυγμένες όσο και τις υποανάπτυκτες χώρες. Χάρη στο έργο Pharma-Planta, που χρηματοδοτήθηκε με 12 εκατομμύρια ευρώ από το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο και στο οποίο συμμετέχουν 39 επιστήμονες από 11 ευρωπαϊκές χώρες και τη Νότια Αφρική, αναμένεται να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των ατόμων που πεθαίνουν κάθε χρόνο, σε όλο τον κόσμο από ασθένειες που μπορούν να προληφθούν όπως η φυματίωση, η λύσσα, ο διαβήτης, η διφθερίτιδα, αλλά και από τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS.
Είναι η πρώτη φορά που θα διεξαχθούν κλινικές δοκιμές με φάρμακα που προέρχονται από γενετικά τροποποιημένα φυτά, ενώ οι πρώτες δοκιμές σε ανθρώπους αναμένεται να ξεκινήσουν το 2009.
«Προσπαθούμε να προασπίσουμε το δικαίωμα που έχουν όλοι οι πολίτες του πλανήτη στην υγεία» αναφέρει ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου, καθηγητής Julian Ma από το St George's Hospital Medical School του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. «Αν και η καταπολέμηση των ασθενειών είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα, το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο, καθώς σε αυτές τις χώρες οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε εμβόλια και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη». Και προσθέτει:
«Γνωρίζουμε πλέον ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη γενετική μηχανική προκειμένου ο μοριακός μηχανισμός ενός φυτού να παράγει σειρά χρήσιμων φαρμακευτικών ενώσεων. Ήδη, η τεχνική της γενετικής τροποποίησης χρησιμοποιείται για την παρασκευή ανθρώπινης ινσουλίνης και εμβολίου για την ηπατίτιδα τύπου Β. Παρόλα αυτό, η χρήση ουσιών φυτικής προέλευσης για αντιμετώπιση ασθενειών στον άνθρωπο δεν έχει απασχολήσει ποτέ έως τώρα επίσημα την ΕΕ. Επομένως, πρόκειται για ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα που έχει ως στόχο να βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους που πεθαίνουν κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο από ασθένειες που μπορούν να προβλεφθούν».
Πράγματι, τα φυτά προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες για την παραγωγή φαρμακευτικών πρωτεϊνών με φθηνούς και ποικίλους τρόπους. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Ma: «Το κόστος καλλιέργειας και ανάπτυξης των φυτών είναι πολύ μικρό. Εάν μπορούσαμε να κατασκευάσουμε φυτά που θα περιείχαν γονίδια για την παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, θα είχαμε τη δυνατότητα να παράγουμε μεγάλες ποσότητες φαρμάκων ή εμβολίων με χαμηλό κόστος».
Υπολογίζεται ότι η ανάπτυξη φαρμακευτικών προϊόντων φυτικής προέλευσης είναι δέκα έως εκατό φορές φθηνότερη από τη συμβατική παραγωγή φαρμάκων, η οποία συνήθως είναι μια διαδικασία εντάσεως εργασίας, ακριβή σε κόστος και χαμηλής σε όγκο απόδοσης.
Εάν οι προσπάθειες των ερευνητών αποβούν τελικά επιτυχείς, τα οφέλη για τις αναπτυσσόμενες χώρες αναμένεται να είναι πολλαπλά, καθώς θα μπορούν να παρασκευάζουν φάρμακα και εμβόλια στις ποσότητες που χρειάζονται και σε κόστος που δεν θα έχει σημαντική επίδραση στις οικονομίες τους. Παρόλο που οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει ακόμη ποια είδη φυτών θα χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή εμβολίων, τις περισσότερες πιθανότητες για τη διεξαγωγή πειραμάτων συγκεντρώνουν ο καπνός, το καλαμπόκι, η πατάτα και η ντομάτα.
«Η πολυεπιστημονική προσέγγιση», υποστηρίζει ο κ. Mario Pezzoti από το πανεπιστήμιο της Βερόνα που συμμετέχει στο έργο, «θα μας επιτρέψει να εξετάσουμε όλες τις προοπτικές που προσφέρει η πειραματική χρήση των γενετικά τροποποιημένων φυτών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της ανθρώπινης και περιβαλλοντικής ασφάλειας».