Το οικοσύστημα των Διασυνδεδεμένων Δεδομένων και οι προοπτικές ανάπτυξής του μέσω των δράσεων και των υπηρεσιών του ΕΚΤ

Το διαδικτυακό σεμινάριο «Το οικοσύστημα των Διασυνδεδεμένων Δεδομένων και οι προοπτικές ανάπτυξής του μέσω των δράσεων και των υπηρεσίων του ΕΚΤ», με θέμα τη χρησιμότητα των Διασυνδεδεμένων Δεδομένων (Linked Data, LD) στην τεκμηρίωση του πολιτιστικού περιεχομένου, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) στις 27 Νοεμβρίου 2025.

Συγκεκριμένα, τα στελέχη του ΕΚΤ παρουσίασαν τα Διασυνδεδεμένα Δεδομένα ως τρόπο αναπαράστασης της γνώσης στο σύγχρονο διαδίκτυο (τον σημασιολογικό ιστό) και τις σχετικές υπηρεσίες και εργαλεία που αναπτύσσει ο οργανισμός, με στόχο να ανοίξει η συζήτηση για τη συνεργασία των φορέων διαχείρισης πολιτισμικής κληρονομιάς σε αυτό το πλαίσιο, για την αναζήτηση νέας προοπτικής στην τεκμηρίωση και τη διασύνδεση των συλλογών τους.

Η εκδήλωση συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον με τη συμμετοχή βιβλιοθηκονόμων, αρχειονόμων και άλλων ειδικών του χώρου των Βιβλιοθηκών, Αρχείων, Μουσείων.

Το σεμινάριο ξεκίνησε με μια εισαγωγή της συντονίστριας της συζήτησης, Γεωργίας Αγγελάκη, Υπεύθυνης Ανάπτυξης Δικτύου Φορέων του SearchCulture.gr του ΕΚΤ, που τόνισε την αξία των δεδομένων και της διαχείρισής τους για τον σύγχρονο κόσμο και τη συμβολή της τεχνολογίας των Διασυνδεδεμένων Δεδομένων σε αυτό: «Τα δεδομένα είναι στρατηγικής σημασίας και οι τεχνολογίες του σημασιολογικού ιστού που επιτρέπουν τη δημοσίευση των δεδομένων ως Διασυνδεδεμένων Δεδομένων είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της τεχνολογικής υποδομής που υποστηρίζει τη διαλειτουργικότητα, τη διασύνδεση και τη βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων, όπως θα δούμε στη συνέχεια».

Ο Δρ Μανόλης Πεπονάκης, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό του ΕΚΤ, παρουσίασε τα Διασυνδεδεμένα Δεδομένα ως έναν τρόπο δημοσίευσης δομημένων δεδομένων που δημιουργεί ανάμεσα σε αυτά συνδέσεις και συνεπώς καινούρια νοήματα, δηλαδή έναν «νέο τρόπο μοντελοποίησης της γνώσης» με σειρά πλεονεκτημάτων. Εξήγησε πώς σε αυτό το πλαίσιο κάθε οντότητα που μελετάμε -ένα βιβλίο, ένα πρόσωπο, ένα πίνακας ζωγραφικής κ.λπ.- συνδέεται με άλλες οντότητες (τίτλος, τόπος, ζωγράφος, κ.λπ.) μέσω κάποιων ιδιοτήτων (φέρει τίτλο, γεννήθηκε, φιλοτεχνήθηκε κ.λπ.) και πώς οντότητες και ιδιότητες αποτελούν ένα δίκτυο σημασιολογικών πόρων που αναπαριστά ό,τι γνωρίζουμε για αυτές. Με αυτόν τον τρόπο, αφενός κάθε οντότητα προσδιορίζεται αποτελεσματικότερα και αφετέρου νέα γνώση παράγεται από τις συνδέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στις οντότητες.

«Ξεφεύγουμε από τη διαδικασία της περιγραφής των αντικειμένων που ζουν σε μια απομονωμένη βάση δεδομένων στον κατάλογο μιας βιβλιοθήκης, ενός μουσείου, ενός αρχείου», τόνισε ο Μ. Πεπονάκης. «Έχουμε έναν “γράφο γνώσης”. (…) Ο σημασιολογικός ιστός [μπορεί να] είναι ένας “γράφος γνώσης” όλης της ανθρωπότητας». Σημαντική παράμετρος σε αυτή τη διαδικασία, όπως εξήγησε, είναι η διασφάλιση της εγκυρότητας της πληροφορίας και αυτό αποτελεί ευθύνη του κάθε φορέα που ελέγχει τη διαδικασία συγκέντρωσης, διασύνδεσης και δημοσίευσης της πληροφορίας.

Στη συνέχεια ο Δρ Χάρης Γεωργιάδης, Μηχανικός Λογισμικού / Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Α (ΕΛΕ Α), Επιστημονικός Υπεύθυνος των SearchCulture.gr, OpenArchives.gr και Semantics.gr του ΕΚΤ, παρουσίασε την πλατφόρμα Semantics.gr, την υποδομή που έχει αναπτύξει το ΕΚΤ για τη δημιουργία, επιμέλεια και δημοσίευση λεξιλογίων, καταλόγων καθιερωμένων όρων, θησαυρών όρων κλπ, ως Ανοικτών Διασυνδεδεμένων Δεδομένων. Όπως εξήγησε, στην πλατφόρμα αυτή, οι φορείς που διαχειρίζονται ψηφιακές συλλογές μπορούν είτε να χρησιμοποιήσουν τα Λεξιλόγια που έχουν αναπτυχθεί και δημοσιευθεί από το ΕΚΤ, είτε να δημοσιεύσουν δικά τους Λεξιλόγια.

Παρουσίασε κάποια από τα Λεξιλόγια που έχει αναπτύξει και δημοσιεύσει το ΕΚΤ, τον τρόπο δημιουργίας ενός νέου Λεξιλογίου αλλά και το πώς τα Λεξιλόγια του ΕΚΤ χρησιμοποιούνται από τους φορείς, ακόμα και για δεδομένα των οποίων η τεκμηρίωση είχε νωρίτερα ολοκληρωθεί με απλές λεκτικές τιμές, χάρη στο «εργαλείο αντιστοιχίσεων για μαζικό εμπλουτισμό περιεχομένου». «Φιλοδοξούμε», σημείωσε, «να αποτελέσει [το Semantics.gr] μια κεντρική τράπεζα Λεξιλογίων όχι μόνο του ΕΚΤ αλλά και για άλλους φορείς, ώστε να μπορούν τα Λεξιλόγια αυτά να επαναχρησιμοποιηθούν κυρίως από Βιβλιοθήκες- Αρχεία- Μουσεία». Εδώ θα βρείτε τον σχετικό οδηγό.

Η επόμενη εισήγηση έγινε από την Αγάθη Παπανότη, Αρχαιολόγο/ Ειδικό Πληροφόρησης, MA, Υπεύθυνη Συγκομιδής Συλλογών και Σημασιολογικών Εμπλουτισμών του SearchCulture.gr του ΕΚΤ, η οποία παρουσίασε τον εθνικό συσσωρευτή πολιτιστικού περιεχομένου, SearchCulture.gr, ως καλή πρακτική εφαρμογής των Διασυνδεδεμένων Δεδομένων στον τομέα του πολιτισμού και εξήγησε πώς η χρήση των Λεξιλογίων που αναπτύσσει το ΕΚΤ στην πλατφόρμα semantics.gr, λύνει το πρόβλημα της ανομοιογένειας των μεταδεδομένων που συγκεντρώνονται από τις 157 συλλογές των 115 φορέων που διαθέτουν ψηφιακό περιεχόμενο στο SearchCulture.gr. To "εργαλείο αντιστοιχίσεων για μαζικό εμπλουτισμό περιεχομένου", χρησιμοποιώντας τα Λεξιλόγια του ΕΚΤ, προσφέρει εκτενείς ομογενοποιήσεις των μεταδεδομένων, οι οποίες επιτρέπουν την αποτελεσματικότερη αναζήτηση και πλοήγηση στο ψηφιακό περιεχόμενο, αλλά και τη διασύνδεση των δεδομένων με νέους τρόπους.

«Το [κάθε] τεκμήριο», σημείωσε η Αγ. Παπανότη, «διασυνδέεται με θέματα, με πρόσωπα, με ιστορικές περιόδους, αλλά και κατ’ επέκταση με άλλα τεκμήρια μέσα στο SearchCulture.gr. Οι εμπλουτισμοί μάς επιτρέπουν να αναδεικνύουμε τις σχέσεις ανάμεσα στα τεκμήρια αυτά, αλλά και να μετατρέπουμε τα μεταδεδομένα από απλά labels ή λεκτικές ετικέτες σε στοιχεία με εννοιολογικό βάθος». Έτσι προκύπτουν και οι θεματικές εκθέσεις και οι προσωπογραφίες που επιμελείται η ομάδα του SearchCulture.gr.

Όσοι δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν την εκδήλωση, μπορούν να βρουν εδώ  το υλικό που συνόδευσε τις τρεις παρουσιάσεις και ομιλίες κάθε εισηγητή, καθώς και το video στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube.