Ορίζοντας Ευρώπη: Σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για τους πολίτες της ΕΕ

Το πρόγραμμα Ορίζοντας Ευρώπη, το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, αποδεικνύεται σημαντικός πυλώνας οικονομικών και κοινωνικών οφελών για την ΕΕ. Με προϋπολογισμό που αγγίζει τα €93,5 δισ., ο Ορίζοντας Ευρώπη βρίσκεται στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, ενισχύοντας την επιστημονική αριστεία, την καινοτομία και τη βιομηχανική ανάπτυξη. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, το πρόγραμμα έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 15.000 έργα, με συνολικό προϋπολογισμό άνω των €43 δισ.

Η ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος, που δημοσιεύθηκε στις 30 Απριλίου 2025, αναδεικνύει σημαντικά επιτεύγματα, αλλά και τομείς που απαιτούν περαιτέρω ενίσχυση. Όπως αναφέρεται μάλιστα χαρακτηριστικά, για κάθε ευρώ που επενδύεται, το πρόγραμμα Ορίζοντας Ευρώπη αποφέρει οικονομικά οφέλη έως και 11 ευρώ.

Τα επιτεύγματα

• Αντίκτυπος: Στα μέσα Ιανουαρίου του 2025, το πρόγραμμα έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 15.000 έργα με συνδυασμένο προϋπολογισμό άνω των 43 δισ. ευρώ. Πρωτοβουλίες όπως τα ηλεκτρικά λεωφορεία κυψελών καυσίμου στις ευρωπαϊκές πόλεις, τα νέα αντιβιοτικά και οι προσβάσιμες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) για την επιστημονική κοινότητα αναδεικνύουν τον αντίκτυπο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».
• Επιστημονική αριστεία: Το 80% των έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) οδήγησαν σε επιστημονικά επιτεύγματα. Από την έναρξή τους το 1984, τα προγράμματα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ έχουν υποστηρίξει 35 βραβευθέντες με το βραβείο Νόμπελ.
• Καινοτομία: Κάθε ευρώ που επενδύεται σε καινοτόμες εταιρείες μέσω του Ταμείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC) έχει προσελκύσει πάνω από τρία ευρώ από ιδιώτες επενδυτές. Αυτό δείχνει ότι το EIC —μια καινοτομία στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη - αλλάζει τα δεδομένα όσον αφορά τη στήριξη της ΕΕ για νεοφυείς και ανερχόμενες επιχειρήσεις.
• Συμμετοχή: Οι προσπάθειες για τη γεφύρωση του χάσματος έρευνας και καινοτομίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ αποφέρουν θετικά αποτελέσματα. Το ποσοστό των συνεργατικών έργων στα οποία συμμετέχουν χώρες «διεύρυνσης» (εκείνες με χαμηλότερες επιδόσεις στην έρευνα και την καινοτομία) αυξήθηκε σε 58 %. Πρόκειται για σημαντική αύξηση από 47% στο πλαίσιο του προηγούμενου προγράμματος Ορίζοντας 2020.
• Απλούστευση: Οι κατ' αποκοπή επιχορηγήσεις —ένα σταθερό ποσό για την κάλυψη ολόκληρου του έργου— εκτιμάται ότι θα μειώσουν τις διοικητικές δαπάνες των δικαιούχων κατά 14% έως 30% κατά τη διάρκεια ζωής ενός έργου, εξοικονομώντας έως και 63 εκατ. ευρώ σε όλα τα έργα κατ' αποκοπή ποσών που έχουν υπογραφεί μέχρι στιγμής. Οι επιχορηγήσεις αυτές καταργούν τις απαιτήσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, καθιστώντας τες ιδιαίτερα ελκυστικές για τις μικρές, μεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις.

Οι προοπτικές

Η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες της ενδιάμεσης αξιολόγησης για να ενισχύσει τον αντίκτυπο των πολιτικών και των προγραμμάτων της. Τα προσεχή προγράμματα εργασίας του προγράμματος «Ορίζoντα Ευρώπη» θα περιλαμβάνουν άμεσα μέτρα για την απλούστευση της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων και της υλοποίησης των έργων. Οι στοχευμένες επενδύσεις θα στηρίξουν περαιτέρω τους ερευνητές και τους επιχειρηματίες, διασφαλίζοντας ότι η ΕΕ εξακολουθεί να προσελκύει, να καλλιεργεί και να διατηρεί ταλέντα. Η βελτίωση της συνεργασίας θα φέρει πιο κοντά τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμβάλλοντας στη μετουσίωση της γνώσης και των αποτελεσμάτων στην αγορά.

Ένας άλλος στόχος είναι η μείωση των φραγμών για τη δρομολόγηση και την επέκταση καινοτόμων εταιρειών, μέσω πρωτοβουλιών όπως η επικείμενη στρατηγική για τις νεοφυείς και τις αναπτυσσόμενες νέες επιχειρήσεις, η ευρωπαϊκή πράξη για την καινοτομία και τα υπόλοιπα προγράμματα εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας.

Το ΕΚΤ ως Εθνικό Σημείο Επαφής στον Ορίζοντα Ευρώπη

Το ΕΚΤ είναι Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα Ευρώπη, και συγκεκριμένα στον Πυλώνα 1 του προγράμματος για τη θεματική ομάδα Marie Skłodowska-Curie Actions (MSCA), στον Πυλώνα 2 για τις θεματικές ομάδες 1 «Υγεία» και 4 «Ψηφιακές τεχνολογίες, Βιομηχανία και Διάστημα», καθώς και για την «Αποστολή για τον Καρκίνο». Είναι βασικό μέλος του δικτύου των Εθνικών Σημείων Επαφής στον Ορίζοντα Ευρώπη για το Health (ΗΝΝ3.0), το Digital (Ideal-ist), το Industry (NCP4Industry) και το MSCA (MSCA-NET). 

Επίσης, είναι ο ελληνικός φορέας που συμμετέχει στο ευρωπαϊκό έργο «ECHoS - Establishing of Cancer Mission Hubs: Networks and Synergies». Σε αυτό το πλαίσιο το ΕΚΤ υποστηρίζει οργανισμούς, επιχειρήσεις, ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς σε όλη τη διαδρομή: από τον εντοπισμό ευκαιριών χρηματοδότησης μέχρι τη σύνταξη και υποβολή προτάσεων, την υλοποίηση των έργων και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.