Η Πινακοθήκη Αβέρωφ τώρα στο SearchCulture.gr

Η συλλογή της Πινακοθήκης Αβέρωφ αποτυπώνει τις κυριότερες τάσεις της νεοελληνικής τέχνης από τα μέσα του 19ου αιώνα ως τις μέρες μας μέσα από 100 αντιπροσωπευτικά έργα των σημαντικότερων Ελλήνων εικαστικών.

Μια μικρή αλλά ιδιαίτερα αξιόλογη συλλογή, η συλλογή νεοελληνικής τέχνης της Πινακοθήκης Αβέρωφ έχει πλέον ενταχθεί στη συλλογή του SearchCulture.gr, τη διαδικτυακή πύλη αναζήτησης πολιτιστικού περιεχομένου που έχει αναπτύξει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ). Οι φορείς που συμμετέχουν στην πύλη αναζήτησης ανέρχονται πλέον στους 63, από τους οποίους οι 9 είναι Μουσεία και Πινακοθήκες.

Η συλλογή της Πινακοθήκης Αβέρωφ αποτυπώνει τις κυριότερες τάσεις της νεοελληνικής τέχνης, από τα μέσα του 19ου αιώνα έως τις μέρες μας, μέσα από 100 αντιπροσωπευτικά έργα των σημαντικότερων Ελλήνων εικαστικών του 19ου και του 20ού αιώνα, όπως είναι ο Γύζης, ο Βολανάκης, ο Ιακωβίδης, ο Παρθένης και άλλοι. Τα έργα της συλλογής φωτίζουν μια ιδιαίτερη περίοδο της νεοελληνικής ζωγραφικής, μια ανήσυχη εποχή αναζήτησης ταυτότητας της ελληνικής τέχνης, ιδιαίτερα όσον αφορά τη σχέση της με τα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά κέντρα.

Μέσα στη δίνη της βιομηχανικής επανάστασης, κάποιοι Έλληνες ζωγράφοι καινοτομούν στυλιστικά, επηρεασμένοι από τις σπουδές τους στο εξωτερικό και εισάγοντας ρεύματα και κινήματα. Ζωγράφοι όπως ο Περικλής Πανταζής, από τους πρώτους Έλληνες ιμπρεσιονιστές ζωγράφους και ένας από τους πρωτοπόρους του είδους στο Βέλγιο και ο μετα-ιμπρεσσιονιστής Μαλέας, ο οποίος θεωρείται ως ο «πατέρας της μοντέρνας τέχνης στην Ελλάδα» εκφράζουν αυτό το πνεύμα συμπόρευσης με τη Δύση. Άλλοι καλλιτέχνες, όπως ο Ιακωβίδης, πειραματίζονται με την ηθογραφία, την οποία εκλαμβάνουν ως μια έσχατη γραμμή αντίστασης στον βιομηχανικό πολιτισμό. Σ’ αυτήν αντιπαρατάσσουν τη θαλπωρή της αστικής οικογενειακής εστίας σαν προστατευτικό κέλυφος που δεν απειλείται από τις ραγδαίες εξελίξεις στην κοινωνία.

Τα έργα της Πινακοθήκης Αβέρωφ αφηγούνται αυτήν ακριβώς τη διπολικότητα, την αναζήτηση της εικαστικής ταυτότητας μιας χώρας η οποία βρίσκεται ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Από τον οριενταλισμό του Ράλλη στις πολεμικές σκηνές του Ρoϊλού τις οποίες ζωγράφισε όντας ο ίδιος στρατιώτης στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, όπως είναι η «Μάχη των Φαρσάλων», βλέπουμε ότι η αφύπνιση της εθνικής συνείδησης του κοινού και η αναζήτηση ερεισμάτων στη δική του ιστορία ικανοποιείται περισσότερο με σύγχρονα πολεμικά γεγονότα και την αμείλικτη αλλά τόσο κοντινή του πραγματικότητα των συγκρούσεων στα πεδία των μαχών.

Η προσωπογραφία του Αβέρωφ από τον Παρθένη φτιαγμένη το 1896, η «Βάρκα Ελλήνων» του Τσόκου, τόσο επίκαιρη αφού απεικονίζει τους φυγάδες από την Πάργα το 1819 –αγωνιστές, έναν ιερωμένο, μια γυναίκα- σε μια βάρκα που παραδέρνει στα κύματα ενώ κατευθύνεται προς την ξενιτιά και η «Προσωπογραφία του Παύλου Μελά» του Ιακωβίδη, είναι μερικά από τα πιο αγαπημένα και γνωστά έργα της συλλογής, τεκμήρια της συλλογικής μας μνήμης.

Ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα έργα της συλλογής είναι «Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη» του Λύτρα, το οποίο ζωγράφισε ο καλλιτέχνης βασισμένος στις διηγήσεις του Κανάρη, ο οποίος συχνά τον επισκεπτόταν στο εργαστήριό του. Ενδιαφέρον έχουν επίσης, και τα έργα του Ιακωβίδη, όπως είναι «Τα πρώτα βήματα», ένα έργο με δύο εκδοχές σε δύο διαφορετικούς πίνακες, που βρίσκονται σε διαφορετικές συλλογές.

Τέλος, η συλλογή περιλαμβάνει και έργα των τελευταίων 30-40 ετών, εικαστικών όπως είναι ο Αλέκος Φασιανός, η Όπυ Ζούνη και ο Σκούρτης με τις εγκαταστάσεις του.

Το ΕΚΤ και ο ψηφιακός δημόσιος χώρος για τον πολιτισμό

Το ΕΚΤ, σε συνεργασία με έγκριτους φορείς, προωθεί την ιδέα ενός ψηφιακού δημόσιου χώρου για τον πολιτισμό που παράγεται στην Ελλάδα. Στη διαδικτυακή πύλη SearchCulture.gr συγκεντρώνονται τεκμήρια από σημαντικές συλλογές, ενώ διευρύνεται διαρκώς το διαθέσιμο πολιτιστικό περιεχόμενο. Ταυτόχρονα, το ΕΚΤ συμβάλλει στην ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού τροφοδοτώντας την Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Europeana με περιεχόμενο κατόπιν συμφωνίας με τους φορείς. Στόχος του ΕΚΤ είναι η διάχυση της γνώσης με τους ελάχιστους δυνατούς περιορισμούς, η δημιουργία νέων διαδικασιών κατανόησης του σύγχρονου πολιτισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και η διασφάλιση της πρόσβασης των πολιτών στο δημόσιο πολιτιστικό αγαθό. 

Σημείωση: To εικονιζόμενο έργο του Σπύρου Βασιλείου (1902-1985) “Μεσολόγγι” ανήκει στη συλλογή της Πινακοθήκης Αβέρωφ και διατίθεται με άδεια CC BY-NC 4.0 Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση