Την περασμένη εβδομάδα, ο Elsevier διέκοψε την πρόσβαση στα πιο πρόσφατα άρθρα των περιοδικών του σε χιλιάδες επιστήμονες στη Γερμανία, σε συνέχεια της κλιμάκωσης της διαφωνίας που υπάρχει για την επίτευξη μιας εθνικής συμφωνίας ανοικτής πρόσβασης. Η κίνηση αυτή έρχεται μόλις δύο εβδομάδες μετά τη διακοπή της πρόσβασης των ερευνητών στη Σουηδία από τον Elsevier, για τον ίδιο λόγο.
Εκτός από μία σύντομη διακοπή της πρόσβασης, στις αρχές του 2017, η οποία επηρέασε περίπου 70 γερμανικά ιδρύματα, ο Elsevier παρέσχε ως επί το πλείστον αδιάκοπη πρόσβαση στα γερμανικά ιδρύματα των οποίων οι συμβάσεις είχαν λήξει, για το διάστημα που οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν. Σύμφωνα με την κοινοπραξία, σήμερα υπολογίζεται ότι περίπου 200 ιδρύματα επηρεάζονται από την πρόσφατη διακοπή.
Οι διαπραγματευτές στη Γερμανία και τη Σουηδία διεκδικούν έναν νέο μοντέλο σύμβασης, σύμφωνα με το οποίο όλα τα άρθρα των ερευνητών τους που δημοσιεύονται σε περιοδικά του Elsevier θα είναι ανοιχτής πρόσβασης και επίσης έχουν δηλώσει ότι δεν προτίθενται να πληρώσουν περισσότερα από ό,τι προηγουμένως για συνδρομές. Αυτές οι συμβάσεις, γνωστές και ως ‘read and publish’ έχουν γίνει δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια, καθώς οι κυβερνήσεις σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να βρουν τρόπους να “ανοίξουν” τα αποτελέσματα της δημόσια χρηματοδοτούμενης επιστημονικής έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, ο νέος τύπος συμφωνίας προβλέπει την αντιστάθμιση του κόστους δημοσίευσης των άρθρων με όρους ανοικτής πρόσβασης με το κόστος που καταβάλλεται για συνδρομές πρόσβασης σε περιοδικά. Η αντιπαράθεση αυτή έχει αποκτήσει ιδιαίτερη δημοσιότητα, γιατί κάθε συμφωνία που κάνει ο Elsevier γίνεται η de facto συμφωνία για ολόκληρο τον κόσμο.
Οι κοινοπραξίες των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών στην Αυστρία, τις Κάτω Χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σουηδία και τη Φινλανδία έκαναν όλες συμβόλαια ‘read and publish’ με διάφορους εκδότες - συμπεριλαμβανομένων των Wiley, Springer Nature και Taylor and Francis. Μάλιστα, τον περασμένο μήνα, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης στο Κέμπριτζ (MIT) έγινε το πρώτο αμερικανικό ίδρυμα που εισήγαγε μια τέτοια συμφωνία που αφορά τα περιοδικά της Royal Society of Chemistry. Σήμερα, ωστόσο, οι εθνικές κοινοπραξίες αντιμετωπίζουν την έντονη αντίσταση του Elsevier σε τέτοιες συμβάσεις.
Holly Else, Dutch publishing giant cuts off researchers in Germany and Sweden: Negotiations with Elsevier have stalled over open-access deals, NATURE NEWS 19 JULY 2018, doi: 10.1038 / d41586-018-05754-1