Όταν οι βιβλιοθήκες συναντούν τα παιδιά: Νέες προσεγγίσεις στη φιλαναγνωσία

Το webinar με τίτλο «Παιδική φιλαναγνωσία: Πώς οι βιβλιοθήκες προσεγγίζουν τους νέους αναγνώστες», που διοργανώθηκε από την υπηρεσία OpenΑΒΕΚΤ του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (EKT) στις 12/11/25, προσπάθησε να προβάλει τη σχετική δράση σημαντικών φορέων του χώρου και να ενισχύσει τον διάλογο γύρω από την παιδική φιλαναγνωσία, με στόχο την έμπνευση νέων πρωτοβουλιών. Η παρακολούθησή του από πλήθος βιβλιοθηκονόμων και εκπαιδευτικών και τα θερμά σχόλια που έστειλαν αρκετοί από αυτούς δημιουργούν την ελπίδα ότι τα κατάφερε. To video του webinar είναι διαθέσιμο εδώ.

Η πολύτιμη εμπειρία της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ), του Τμήματος Βιβλιοθηκών του Δήμου Αθηναίων, του Διεπιστημονικού σωματείου «Διαβάζοντας Μεγαλώνω», της Δανειστικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη και του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όπως παρουσιάστηκε από τους εκπροσώπους τους, δείχνει πως όταν οι βιβλιοθήκες προσεγγίζουν τα παιδιά με διάθεση να σεβαστούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, να τους δώσουν χώρο και χρόνο να εξερευνήσουν μόνα τους το βιβλίο όσο και όπως θέλουν, μπορούν να τα εμπνεύσουν.

Αρχικά η Κατερίνα Σιδερίδου, Υπεύθυνη Δικτύωσης Βιβλιοθηκών στην ΕΒΕ, παρουσίασε τη δράση της ΕΒΕ μιλώντας για την Καλοκαιρινή Εκστρατεία Ανάγνωσης και Δημιουργικότητας και για άλλα προγράμματά της που διαμοιράζονται στο Εθνικό Δίκτυο Βιβλιοθηκών, αλλά και για αυτά που υλοποιούνται στον χώρο της ίδιας της ΕΒΕ (θεματικά, εμπνευσμένα από εκθέσεις στον χώρο της ΕΒΕ, επετειακά κ.α.), σημειώνοντας πως τα παιδιά δεν πάνε στις βιβλιοθήκες για την απόκτηση γνώσης, αλλά για να μάθουν πώς να μαθαίνουν ή για να ανακαλύψουν μόνα τους τη γνώση μέσα από τη χαρά ενός βιβλίου. «Μια βιβλιοθήκη είναι πολύ περισσότερα από ένα μέρος στο οποίο υπερισχύει το σσσστ και το μην τρέχεις. Eίναι το μέλλον των συναντήσεών μας, είτε είναι οι γνωστικές συναντήσεις, είτε είναι πολιτισμικές, είτε είναι απλά διασκεδαστικές» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Στην ίδια κατεύθυνση οι εκπρόσωποι του τμήματος βιβλιοθηκών του Δήμου Αθηναίων, Αποστόλης Τσάνος, Ιστορικός και Βιβλιοθηκονόμος, και Μαρία Μπακάρα, Κοινωνιολόγος και Υπεύθυνη για τον Σχεδιασμό και την Υλοποίηση φιλαναγνωστικών Προγραμμάτων του Τμήματος Βιβλιοθηκών, μίλησαν για τους ειδικά διαμορφωμένους χώρους των βιβλιοθηκών του ΟΠΑΝΔΑ και τα προγράμματα που προσπαθούν να προσεγγίσουν τα παιδιά με αγάπη: «Αν το παιδί όμως νοιώσει ότι μέσα στη βιβλιοθήκη μπορεί να συνομιλήσει με τους ανθρώπους που διεξάγουν τα προγράμματα επί ίσοις όροις, αυτό θα το βοηθήσει πάρα πολύ να ακούσει τις ιστορίες και να πει κι αυτό τις δικές του, γιατί στην πραγματικότητα αυτό κάνουμε, ανταλλάσσουμε τις ιστορίες μας. (…). Το αγαπημένο μου είναι να τους λέω ότι μέσα στη βιβλιοθήκη την επόμενη μία ώρα που θα κάνουμε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα δεν υπάρχουν λάθη και γι’ αυτό τον λόγο δεν έχουμε γόμες. Οι γόμες δεν υπάρχουν μέσα στη βιβλιοθήκη.»

Η Άβα Χαλκιαδάκη, Πρόεδρος του Διεπιστημονικού Σωματείου «Διαβάζοντας Μεγαλώνω», μας μίλησε για μεγαλόφωνες αναγνώσεις αλλά κυρίως για τα Κόκκινα Κουτιά, που έχει τοποθετήσει η ομάδα του Σωματείου σε βιβλιοθήκες, σε πάρκα και σε αίθουσες αναμονής δημόσιων μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, οι οποίες αποτελούν και προτεραιότητά του. «Απλά κόκκινα κουτιά με βιβλία, που απλώς υπάρχουν. Κι αν ένα παιδί έχει την περιέργεια να δει τι βιβλία είναι μέσα στο κουτί, τα βγάζει, τα ψάχνει, τα ξεφυλλίζει, τα διαβάζει, χωρίς να έχει καμία υποχρέωση, ούτε να μας τα διηγηθεί, ούτε να μας πει τι κατάλαβε, ούτε τι του άρεσε, ούτε αν του άρεσε, ούτε γιατί δεν του άρεσε». Η ανταπόκριση που βρήκαν τα κόκκινα κουτιά ήταν ενθουσιώδης από παιδιά κάθε ηλικίας, αλλά και από τους επαγγελματίες υγείας που θέλησαν να εκπαιδευτούν για να προσφέρουν στα παιδιά και μεγαλόφωνες αναγνώσεις.

Η Άβα Χαλκιαδάκη τόνισε την ανάγκη να προσεγγιστούν τα παιδιά, που δεν θα πάνε από μόνα τους σε μια βιβλιοθήκη και το ίδιο τα βιβλίο χρειάζεται να τα συναντήσει κάπου αλλού, αλλά και την ανάγκη των παιδιών που προέρχονται από άλλες χώρες να βρουν ιστορίες στη μητρική τους γλώσσα, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα της Ιταλικής Ένωσης Βιβλιοθηκών «Mamma Lingua. Ιστορίες για όλους, χωρίς εξαιρέσεις», για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ.

Στη συνέχεια η Παναγιώτα Δεδετζή,  Αρχειονόμος - Βιβλιοθηκονόμος MSc,  Υπεύθυνη Δανειστικής Βιβλιοθήκης στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, παρουσίασε τη δράση της Βιβλιοθήκης, η οποία δεν περιορίζεται στους χώρους αυτής, αλλά ταξιδεύει σε όλη τη χώρα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη δημιουργία μιας βιβλιοσκευής για τη Μικρασιατική Καταστροφή, που αποτελείται από βιβλία και εποπτικό υλικό και παρέχεται δωρεάν σε βιβλιοθήκες και σχολεία, για να γνωρίσουν τα παιδιά την Ιστορία μέσα από τη λογοτεχνία και το παιχνίδι.

Ιδιαίτερης σημασίας και το πρόγραμμα «Ωριμά- ΖΩ με ένα βιβλίο», που κατάφερε να πλησιάσει την πιο απαιτητική εφηβική ηλικία. «Ανεξάρτητα πραγματικά από τον αριθμό των μελών, τον αριθμό των δράσεων, τον αριθμό των συμμετεχόντων, που είναι κι αυτό μία πολύ μεγάλη επιτυχία για μια βιβλιοθήκη και για όλους όσους εργάζονται σε αυτή, επιτυχία είναι, επιτρέψτε μου να πω, να έχεις αγγίξει έστω και ένα παιδί, ένα άτομο και να του έχεις ανοίξει το δρόμο για την ενασχόλησή του με το βιβλίο», σημειώνει η Π. Δεδετζή.

Ο Θανάσης Κοτσοβός, Βιβλιοθηκονόμος, Υπεύθυνος της Παιδικής Βιβλιοθήκης «Μυρσίνη Ζορμπά» του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, μας εξήγησε πώς η συγκεκριμένη βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε από τα ίδια τα παιδιά. «Το 2010 στην ευρύτερη γειτονιά του Σταθμού Λαρίσης, όπου είναι και ο χώρος μας, απευθύνθηκε η τότε ομάδα στα σχολεία της γειτονιάς και έφτιαξε ομάδες εργασίας μέσω των οποίων τα ίδια τα παιδιά ουσιαστικά έφερναν ό,τι ήθελαν να έχει αυτός ο χώρος στη γειτονιά τους. Από τα πρώτα πράγματα που έφεραν ήταν η βιβλιοθήκη. Είχαν ανάγκη τα παιδιά για βιβλίο».

Στη συνέχεια μίλησε για τη δράση της βιβλιοθήκης και του χώρου του Δικτύου, όπου περνάνε τα απογεύματά τους παιδιά από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες με χαμηλά εισοδήματα. Παρουσίασε ενδιαφέροντα προγράμματα αλλά και τις πρόσφατες εκδόσεις του Δικτύου, εστιάζοντας στο πρόγραμμα «Βιβλίο ο καθρέφτης της τάξης μου», το οποίο προσπαθεί να φέρει τους μαθητές σε επαφή με το βιβλίο αλλά και την βιβλιοθήκη, την οργάνωση και τη λειτουργία της μέσα από μια βιωματική διαδικασία που πραγματοποιείται εντός του σχολείου.

Συνοψίζοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι οι ομιλητές μίλησαν για τη βιβλιοθήκη ως ανοιχτό κοινωνικό τόπο συνάντησης και για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας ως διαδικασία μακρά και με κύριο χαρακτηριστικό την αγάπη και τον σεβασμό για το παιδί.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης πραγματοποίησε η Βασιλική Αποστολοπούλου, εκπροσωπώντας την υπηρεσία openΑΒΕΚΤ του Τμήματος Περιεχομένου του ΕΚΤ.

Το βίντεο της εκδήλωσης διατίθεται στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=0Tx2E8N7fbo.