Τα νέα μέσα υλοποίησης του 6ου Προγράμματος Πλαισίου (Ολοκληρωμένα Έργα, Δίκτυα Αριστείας) πρέπει να διατηρηθούν στο επόμενο Πρόγραμμα Πλαίσιο, αλλά με βελτιώσεις στο σχεδιασμό και την εφαρμογή τους. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκε από ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και Κοινοβούλιο και δημοσιεύτηκε στις 21 Ιουνίου 2004.
Η αξιολόγηση, που βασίστηκε στις πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων του 6ου ΠΠ, αποκαλύπτει πως τα νέα μέσα υλοποίησης κάλυψαν μόνο εν μέρει τις υψηλές προσδοκίες της επιστημονικής κοινότητας. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ερευνητές παραμένουν αισιόδοξοι για τη μελλοντική συμβολή των Δικτύων Αριστείας και των Ολοκληρωμένων Έργων στη διεθνική ερευνητική συνεργασία και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.
Η κριτική απέναντι στα νέα μέσα υλοποίησης αφορά κυρίως τις διαδικασίες εφαρμογής και το μέγεθος των νέων μέσων. Όσον αφορά τις διαδικασίες, τα προβλήματα συνδέονται με τη διαμόρφωση της κοινοπραξίας, την υποβολή και αξιολόγηση των προτάσεων, τη διαπραγμάτευση των συμβολαίων. Για τα Δίκτυα Αριστείας το κύριο πρόβλημα αφορά τη 'βιώσιμη ενσωμάτωση', δηλαδή τη διατήρηση της στενής συνεργασίας και δέσμευσης των μελών του Δικτύου και μετά την εκτέλεση των συμβατικών υποχρεώσεων της κοινοπραξίας.
Σχετικά με το μέγεθος των νέων μέσων, επικρατεί η λανθασμένη εντύπωση πως τα νέα μέσα απευθύνονται σε μεγάλες κοινοπραξίες και έργα. Πρέπει, λοιπόν, να καταστεί σαφές πως η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των μέσων δεν αφορά το μέγεθος, αλλά τους ερευνητικούς στόχους και τα επιστημονικά πεδία δράσης. Η 'κρίσιμη μάζα' εξαρτάται από το θέμα, την ερευνητική περιοχή, τους συμμετέχοντες, τα δυνητικά αποτελέσματα και την προστιθέμενη αξία κάθε πρότασης.
Οι προτάσεις της επιτροπής αξιολόγησης για τη βελτίωση των νέων μέσων στο επόμενο Πρόγραμμα Πλαίσιο καλύπτουν, μεταξύ άλλων, θέματα όπως το κόστος υποβολής προτάσεων, την ευελιξία των συμμετεχόντων, την υποστήριξη των ερευνητικών φορέων, τον προσδιορισμό των στόχων και τη διαφοροποίηση των μέσων υλοποίησης.
Συγκεκριμένα, προτείνεται ο ανασχεδιασμός των Δικτύων Αριστείας, ώστε να καλύπτονται διαφορετικές μορφές συνεργασίας και μεγέθη κοινοπραξιών. Επιπλέον, πρέπει να διασαφηνιστεί ότι τα Ολοκληρωμένα Έργα αφορούν προτάσεις για τη δημιουργία νέας γνώσης και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Προτείνεται επίσης η αύξηση του προϋπολογισμού για τα Ειδικά Στοχοθετημένα Ερευνητικά Έργα, αφού αυτά ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες συμμετεχόντων από τα νέα κράτη μέλη, μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κ.λπ.
Οι γενικότερες συστάσεις της επιτροπής αφορούν το συντονισμό ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων για την έρευνα, καθώς και την απλοποίηση των διαδικασιών για μεγαλύτερη ευελιξία και αποτελεσματικότητα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόταση της επιτροπής σχετικά με την επιλογή των μέσων υλοποίησης από τους ίδιους τους ερευνητές, καθώς έχει παρατηρηθεί πως οι κοινοπραξίες συχνά προσαρμόζουν τα ερευνητικά τους έργα στα μέσα υλοποίησης που υποδεικνύει η ΕΕ για να αυξήσουν την πιθανότητα χρηματοδότησης της πρότασης.
Όσον αφορά τη μείωση του κόστους συμμετοχής στο Πρόγραμμα Πλαίσιο, προτείνεται η αξιολόγηση των προτάσεων σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση, οι ενδιαφερόμενοι θα υποβάλλουν μια σύντομη πρόταση που θα αξιολογείται με κριτήρια όπως η πληρότητα και η αριστεία. Εάν η πρόταση περάσει στη δεύτερη φάση αξιολόγησης, η κοινοπραξία θα έχει την ευκαιρία να επενδύσει περισσότερα για την υποβολή μιας αναλυτικής πρότασης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να δημοσιεύσει σύντομα την επίσημη θέση της για την αξιολόγηση των νέων μέσων.