Μια ταινία animation για το SearchCulture.gr μας ταξιδεύει ψηφιακά στην πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας

Με μια δημιουργική ταινία animation το ΕΚΤ προσκαλεί μικρούς και μεγάλους σε ένα συναρπαστικό ταξίδι ανακάλυψης του ελληνικού ψηφιακού πολιτισμού που αναδεικνύει την επιδραστικότητα του ψηφιακού πολιτισμού που συγκεντρώνει ο Εθνικός Συσσωρευτής Ψηφιακού Πολιτιστικού Περιεχομένου SearchCulture.gr. 

Εμπνεόμενος από το “εικονικό ταξίδι στον πολιτισμό” που βιώνει ο χρήστης του SearchCulture.gr, ο σκηνοθέτης και καλλιτέχνης Τζώρτζης Κόντος δημιούργησε για το ΕΚΤ μια ταινία animation διάρκειας ενός λεπτού. Η ταινία κάνει τον θεατή κοινωνό και μάρτυρα πολλαπλών ιστοριών, φωνών και στυλ: γεφυρώνει αιώνες πολιτιστικής δημιουργίας, συνυφαίνει τεχνοτροπίες, απεικονίζει εμβληματικά έργα τέχνης και εικονογραφεί βιώματα και παραδόσεις.

“Η ταινία παρουσιάζει οικεία αντικείμενα που “ζωντανεύουν” καθώς η κάμερα ταξιδεύει σε διαφορετικές εποχές. Ένα γεγονός ενεργοποιεί το επόμενο δημιουργώντας μεταβάσεις μέσα στο χρόνο σε μια αφήγηση διάρκειας ενός λεπτού. Κειμήλια και εικονικά έργα τέχνης ζωντανεύουν, ιστορικές φιγούρες ξεπροβάλλουν σαν χαρτόνια που θυμίζουν διπλωμένα βιβλία, εμβληματικές προσωπικότητες του πολιτισμού της τέχνης και της ιστορίας συμμετέχουν αρμονικά σε μια σύνθεση, παραδοσιακοί χαρακτήρες και πρόσωπα του ελληνικού κινηματογράφου εμφανίζονται σε φιλμ μπομπίνας και όλα μαζί καταλήγουν στο τελικό πλάνο της ταινίας ως «αρχεία»,  συναρμολογημένα στον παγκόσμιο χάρτη του SearchCulture.gr” εξηγεί ο σκηνοθέτης, Τζώρτζης Κόντος.

Μέσα από την ταινία αναδεικνύεται ότι η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να αποτελέσει πεδίο γόνιμων μεταμορφώσεων και επανεννοιολογήσεων, μπολιάζοντας το παρελθόν με την αισθητική και το σκεπτικό του σήμερα. Το δημόσιο πολιτιστικό αγαθό ενέχει τη δυναμική να εμπλουτίσει νέες μορφές τέχνης, να εμπνεύσει την καινοτόμα δημιουργικότητα, να ενδυναμώσει τον ψηφιακό γραμματισμό και την αισθητική παιδεία.

Στο SearchCulture.gr ο πολίτης μπορεί να βρει περισσότερα από 830.000 τεκμήρια πολιτιστικής κληρονομιάς που αφηγούνται μια ιστορία 9 χιλιετηρίδων, η οποία διαδραματίζεται σε 12.000 τοποθεσίες, αφορά πάνω από 8.000 ιστορικά πρόσωπα και καλύπτει περίπου 2.000 θεματικές κατηγορίες.

Το δίκτυο φορέων που συμμετέχουν στο SearchCulture.gr είναι μεγάλο: 82 πολιτιστικοί φορείς από όλη την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων η Διεύθυνση Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, η Εθνική Πινακοθήκη, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, η Εθνική Λυρική Σκηνή και άλλοι μικροί και μεγάλοι, τοπικοί και εθνικοί φορείς. Μέσα από επιμελημένες εκθέσεις και σύγχρονα διαδραστικά εργαλεία, όπως χάρτες, χρονογραμμές και σύννεφα ετικετών, όλοι μπορούν να εμπνευστούν και να αξιοποιήσουν τον δημόσιο αυτό πλούτο. 

Η έμπνευση για το βίντεο

Ο Τζώρτζης Κόντος έχει διεθνή και αναγνωρισμένη καριέρα, έχοντας βραβευτεί και συμμετάσχει σε πολυάριθμες εκθέσεις και φεστιβάλ animation και κινηματογράφου, ενώ η καλλιτεχνική του πρακτική εκτείνεται από το Λος Άντζελες έως την Αθήνα.

Στο πλαίσιο της έρευνας για την παραγωγή της ταινίας, ο σκηνοθέτης εμπνεύστηκε από τις συνδέσεις που ενεργοποιούν οι εκτεταμένοι σημασιολογικοί εμπλουτισμοί στα τεκμήρια- εμπλουτισμοί που αναδεικνύουν, μεταξύ άλλων, τα ιστορικά πρόσωπα, τις τοποθεσίες, τις ιστορικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας: "Όταν ανέλαβα να σχεδιάσω το animation για το SearchCulture, ξεκίνησα να χρησιμοποιώ πιο συστηματικά τη μηχανή αναζήτησης της ιστοσελίδας. Σύντομα ανακάλυψα ότι κάθε αναζήτηση μου αποτελούσε μια εμπειρία ενός δυναμικού ταξιδιού, το οποίο εκτός από το να φτάσει στην επιθυμητή πληροφορία ξεδίπλωνε πολλές περαιτέρω συνδέσεις μεταξύ των αντικειμένων με έναν γοητευτικό ειρμό. Αυτό το συναίσθημα προσπάθησα να αποτυπώσω αρχικά μέσω των σκίτσων, στη συνέχεια στα storyboards και στην τελική εικονογράφηση επιλεγμένων γεγονότων - τεκμηρίων - προσώπων από την αρχαιότητα έως τη νεότερη ελληνική ιστορία".

Η δημιουργία της ταινίας

Για τη δημιουργία της ταινίας, ο σκηνοθέτης εξηγεί ότι “Η ταινία είναι χειροποίητη και το animation έγινε με μικτές παραδοσιακές τεχνικές, όπως καρέ-καρέ και stop motion προσεγγίσεις. Ο σχεδιασμός έγινε με προσοχή ώστε να δημιουργηθεί ένας παράλληλος κόσμος ο οποίος παραπέμπει σε ιστορικό περιεχόμενο, τέχνεργα και ούτω καθεξής - χωρίς να γίνει αντιγραφή ή καρικατούρα κάποιου από τα αναφερόμενα τεκμήρια - πρόσωπα. Προσπάθησα να διατηρήσω το σχέδιο διακριτικό και σύγχρονο, χρησιμοποιώντας μεν μια πιο φωτεινή παλέτα χρωμάτων με τραχιά μελάνη, προσθέτοντας δε ρουστίκ υφές για τη δημιουργία πατίνας στο φόντο. Το περιεχόμενο σχεδιάστηκε και ζωγραφίστηκε ψηφιακά στο χέρι, ώστε η αισθητική της ταινίας να είναι πρωτότυπη για την αποτύπωση του πολιτιστικού περιεχομένου των ιστορικών αρχείων.  Αποφεύχθηκε κάθε είδους αντιγραφή, κολάζ, ροτοσκόπηση ή/και χρήση υλικού που παρήχθη από τεχνητή νοημοσύνη. Η “παραδοσιακή” αυτή εκτέλεση ήταν απαραίτητη για να αποδώσει την αίσθηση ενός μικρού οδοιπορικού στην Πολιτιστική Κληρονομιά”.

Η μουσική της ταινίας

Για την ταινία δημιουργήθηκε και μια πρωτότυπη μουσική σύνθεση, από τον συνθέτη Κωστή Κόντο, ο οποίος εξηγεί πώς προέκυψε: "'Όταν παρέλαβα το οπτικό υλικό και τη συνολική ιδέα για την υλοποίηση της ταινίας για το SearchCulture, προέκυψαν δύο βασικά μουσικά σημεία: ο ρυθμός και η χροιά. Εκτός από την κομψότητα και την ιστορικότητα των εικόνων, αυτό που με ενέπνευσε ιδιαίτερα ήταν τα φαντασμαγορικά χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν στο φιλμ. Παρακινήθηκα έτσι να αναζητήσω ορχηστρικούς ήχους και υφές που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια αίσθηση τονικής φωτεινότητας. Κρίσιμα, και εκτός από τη χρήση συνθετικών τόνων, αυτό συνέπεσε με τη μουσική φιλοδοξία της ενσωμάτωσης ορισμένων οργάνων που θα παραπέμπουν σε μια ‘μεσογειακή’ αύρα. Οι χορδές μιας λύρας, η αντήχηση ενός σαντουριού, ένα φλάουτο ‘μυστηριακό’ και άλλα στοιχεία, συνδυάστηκαν για να δημιουργήσουν μια ρυθμική τονικότητα που επιχειρεί να ενισχύσει την εικόνα. Τέλος, ένα σημαντικό σημείο της σύνθεσης είναι η αντιπαράθεση του γενικού μουσικού κομματιού με τη χρήση αληθινών ήχων (χαρτιά, κινηματογραφικός προβολέας κ.λπ.). Επικεντρώθηκα σε μια προσεκτική επιλογή ήχων και τη λεπτότητα της μίξης αυτών, έτσι ώστε η ακουστική τους σχέση να είναι όσο το δυνατόν πιο συμπαγής.”

Σχετικά με την ανάθεση και το έργο

Με στόχο την ενδυνάμωση του πολιτιστικού αφηγήματος της χώρας μας μέσα από την ανάδειξη της οικουμενικότητας και της επιρροής του ελληνικού πολιτισμού και πνεύματος, η ανάθεση της ταινίας animation για το SearchCulture.gr έγινε από το ΕΚΤ στο πλαίσιο της πράξης "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας: Υποδομή Συσσώρευσης, Τεκμηρίωσης και Διάθεσης Ψηφιακού Περιεχομένου με διασφάλιση διαλειτουργικότητας, μακροχρόνιας διατήρησης και ανοικτής πρόσβασης". Η πράξη υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα” (ΕΣΠΑ 2014-2020) και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εθνικούς πόρους.