Η επίδραση της οικονομικής κρίσης γίνεται ολοένα και πιο εμφανής στις καινοτομικές επιδόσεις των κρατών-μελών της ΕΕ, όπως αναδεικνύεται στην πρόσφατη έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τον ετήσιο Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (Innovation Union Scoreboard) για το 2015. Στα συμπεράσματα της μελέτης επισημαίνεται ότι για να βελτιωθεί η ικανότητα της Ευρώπης να καινοτομεί και να είναι ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την ενθάρρυνση ρηξικέλευθων ιδεών και την εμπορική τους προώθηση.
Το γενικό επίπεδο καινοτομίας της ΕΕ μπορεί να παραμένει στα ίδια επίπεδα με πέρυσι αλλά η κρίση φαίνεται να έχει επηρεάσει αρνητικά την καινοτομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με το δελτίο τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο αριθμός καινοτόμων επιχειρήσεων μειώνεται, όπως και οι επενδύσεις επιχειρηματικού κεφαλαίου, οι καινοτομίες στις ΜΜΕ, οι αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, οι εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και οι πωλήσεις καινοτόμων προϊόντων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ συνεχίζει να έχει χαμηλότερες επιδόσεις από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Οι πλέον καινοτόμες χώρες της ΕΕ, όπως η Σουηδία που βρίσκεται και φέτος στην πρώτη θέση, η Δανία, η Φινλανδία και η Γερμανία, παρουσιάζουν καλές επιδόσεις σε όλους τους δείκτες, από την έρευνα και την καινοτομία έως τις οικονομικές επιπτώσεις. Στις ταχύτερα αναπτυσσόμενες κατατάσσονται η Μάλτα, η Λεττονία, η Βουλγαρία, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Πολωνία.
Όπως υπογραμμίζει ο επίτροπος Κάρλος Μοέδας, αρμόδιος για την Έρευνα, την Καινοτομία και την Επιστήμη: "Χρειαζόμαστε περισσότερες επενδύσεις για να βελτιώσουμε τις επιδόσεις της ΕΕ στον τομέα της καινοτομίας. Οι επενδύσεις αυτές θα πρέπει να συνοδεύονται από καλύτερες συνθήκες και μια ενιαία αγορά καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών στην Ευρώπη. Καταβάλλουμε προσπάθειες γι' αυτό σε επίπεδο ΕΕ και είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν μεταρρυθμίσεις για καλύτερα αποτελέσματα των δημόσιων επενδύσεών τους".
Η θέση της Ελλάδας
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα των "Μέτρια Καινοτόμων" χωρών με βάση την επίδοσή της σε όλο το φάσμα των δεικτών έρευνας, καινοτομίας και οικονομικών της έκδοσης. Σε όλες τις διαστάσεις εμφανίζεται χαμηλότερα του μέσω ευρωπαϊκού όρου, με εξαίρεση την επίδοσή της σε δείκτες καινοτομίας.
Συγκεκριμένα, η Ελλάδα παρουσιάζει τη χαμηλότερη επίδοση στους δείκτες οικονομίας και υποστήριξης, όπως και στους δείκτες σχετικά με τη διανοητική ιδιοκτησία (ευρεσιτεχνίες, πνευματικά δικαιώματα). Ωστόσο, ο τελευταίος δείκτης εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση στη χώρα σε σχέση με πέρυσι.
Η Ελλάδα έχει μεγάλη υστέρηση σε δείκτες όπως "διδακτορικοί φοιτητές εκτός ΕΕ", "επενδύσεις venture capital" και "έσοδα από άδειες χρήσης και πατέντες από το εξωτερικό". Βρίσκεται, όμως, πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στους δείκτες: "διεθνείς συνεργασίες για επιστημονικές δημοσιεύσεις", "δαπάνες για καινοτομικές δραστηριότητες εκτός Έρευνας & Ανάπτυξης" και "μικρομεσαίες επιχειρήσεις με οργανωσιακή καινοτομία / καινοτομία μάρκετινγκ".
Ο Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας της ΕΕ
Ο Πίνακας Αποτελεσμάτων για την Ένωση Καινοτομίας παρέχει συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων των κρατών-μελών της ΕΕ στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας. Καλύπτει δε το σύστημα καινοτομίας στο σύνολό του, το οποίο περιλαμβάνει τις ικανότητες καινοτομίας τόσο το δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα.
Στον Πίνακα παρουσιάζονται συνολικά 25 δείκτες από διαφορετικές στατιστικές έρευνες και πηγές, οι οποίοι κατανέμονται σε 3 κύριες κατηγορίες και σε 8 διαστάσεις της καινοτομίας. Με βάση αυτούς τους δείκτες οι χώρες-μέλη της ΕΕ χωρίζονται σε 4 ομάδες επίδοσης: Ηγέτες Καινοτομίας, Ισχυρά Καινοτόμες, Μέτρια Καινοτόμες και Ασθενώς Καινοτόμες.
Σημειώνεται ότι η έκδοση Innovation Union Scoreboard 2015 περιλαμβάνει τα επίσημα στοιχεία για την καινοτομία που είναι διαθέσιμα για τις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ μέχρι το 2012 ή 2013 (ανάλογα με τον δείκτη).
Η συμβολή του ΕΚΤ στο Innovation Union Scoreboard
Το ΕΚΤ συμβάλλει στη διαμόρφωση των δεικτών καινοτομίας που παρουσιάζονται στην έκδοση Innovation Union Scoreboard 2015 μέσα από τη διεξαγωγή της έρευνας για την Καινοτομία (Community Innovation Survey) στις ελληνικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Η έρευνα αυτή συγκεντρώνει στοιχεία για την καινοτομία και τις καινοτομικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων και παρέχει 6 συνολικά δείκτες στην έκδοση Innovation Union Scoreboard (IUS).
Επιπλέον, το ΕΚΤ διεξάγει την έρευνα για τις δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης σε όλους τους τομείς της οικονομίας συνεισφέροντας στους δείκτες δαπανών για Ε&Α που παρουσιάζονται επίσης στην έκδοση IUS. Τα αποτελέσματα των δύο ερευνών αποτελούν τους επίσημους δείκτες καινοτομίας και Ε&Α και αποστέλλονται στην Eurostat.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας "Καινοτομία στις ελληνικές επιχειρήσεις 2010-2012", οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν καλές επιδόσεις στην οργανωσιακή καινοτομία και την καινοτομία μάρκετινγκ και υστερούν σε καινοτομία προϊόντος και διαδικασίας.
Το ΕΚΤ, ως ο φορέας που παράγει τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για την Έρευνα & Ανάπτυξη και την Καινοτομία, απέστειλε σύμφωνα με τα καθορισμένα χρονοδιαγράμματα τα στοιχεία στη Eurostat, από όπου και αντλήθηκαν από το Innovation Union Scoreboard (ΙUS) 2015. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία αυτά ήταν τα πρώτα που απεστάλησαν μετά από 6ετη απουσία της χώρας μας, επιτρέποντας τη χρήση τους σε σχετικές εκδόσεις, όπως το IUS, και την αξιολόγηση της Ελλάδας με βάση πραγματικά στοιχεία και όχι στοιχεία που βασίζονταν, μέχρι πρότινος, σε εκτιμήσεις.