Από τις 16 Μαρτίου 2005, η Ελλάδα είναι το 16ο μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ, European Space Agency). Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για τη χώρα στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογίας, που αναμένεται να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, με σημαντικά ερευνητικά και οικονομικά οφέλη.
Όπως ανακοίνωσε o Πρόεδρος του Συμβουλίου του ΕΟΔ κ. Per Tegner στη συνεδρίαση της 16ης Μαρτίου, 'με την κατάθεση στο γαλλικό Υπουργείο Εξωτερικών και ταυτόχρονη κοινοποίηση στον ΕΟΔ των επικυρωμένων από τη Βουλή των Ελλήνων εγγράφων, η Ελλάδα κατέστη και επισήμως τακτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος'.
Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας καθηγητής Ιωάννης Τσουκαλάς, ο οποίος παρέστη στη συνεδρίαση εκπροσωπώντας τον υπουργό Ανάπτυξης Δημήτρη Σιούφα, δήλωσε 'Η ελληνική σημαία κυματίζει ήδη στο κτίριο του Οργανισμού και ως εκ τούτου η 'φωνή' και η ψήφος της χώρας μας γίνονται ισότιμα αισθητές με εκείνες των άλλων κρατών μελών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.'
Με την ένταξη της Ελλάδας στον ΕΟΔ ως πλήρες μέλος, επισφραγίζεται μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το 1994 η Ελλάδα υπέγραψε την πρώτη συμφωνία συνεργασίας με τον ΕΟΔ, γεγονός που οδήγησε σε ανταλλαγή πληροφοριών, απονομή υποτροφιών, κοινές συναντήσεις εργασίας, αμοιβαία πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και εργαστήρια, και μελέτες σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Το Σεπτέμβριο του 2003 η Ελλάδα υπέβαλε, επίσημα, αίτηση εισδοχής στον ΕΟΔ.
Ακολούθησαν διαδοχικές διαπραγματεύσεις και στις 19 Ιουλίου 2004 υπεγράφη η συμφωνία προσχώρησης της Ελλάδας στον ΕΟΔ στην έδρα του ΕΟΔ στο Παρίσι από τον υπουργό Ανάπτυξης κ. Δημήτρη Σιούφα και το Γενικό Διευθυντή του ΕΟΔ κ. Jean-Jacques Dordain. Με την ολοκλήρωση των απαραίτητων διαδικασιών σε εθνικό επίπεδο και την επικύρωση της συμφωνίας από το Ελληνικό Κοινοβούλιο τον Ιανουάριο του 2005, ολοκληρώθηκαν οι σχετικές διαδικασίες και ανακοινώθηκε και επίσημα η πλήρης ένταξη της Ελλάδας στον Οργανισμό.
Σημειώνεται ότι από το 2001 οι ελληνικοί φορείς συμμετέχουν με επιτυχία στα προαιρετικά προγράμματα του Οργανισμού ARTES (Advanced Research in Telecommunication Systems, Προηγμένη Έρευνα στα Τηλεπικοινωνιακά Συστήματα), GSTP (General Support Technology Programme, Τεχνολογικό Πρόγραμμα Γενικής Υποστήριξης) και GMES (Global Monitoring For Environment and Security, Πρόγραμμα Παρακολούθησης Γης για το Περιβάλλον και την Ασφάλεια).
Η 'ταυτότητα' του ΕΟΔ
Στόχος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, που ιδρύθηκε πριν από 35 χρόνια περίπου, είναι η προώθηση της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα του Διαστήματος και των εφαρμογών του αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς (επικοινωνίες, περιβάλλον, ανάπτυξη, κ.ά.). Σημειώνεται ότι ο ΕΟΔ έχει θέσει από το 2003 σε τροχιά γύρω από τον Αρη το δορυφόρο Mars Express και συμμετέχει στην κατασκευή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού.
Αν και άμεσα συνδεδεμένος με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ΕΟΔ είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός, με μέλη και εκτός ΕΕ. Πλήρες μέλος του ΕΟΔ αναμένεται να γίνει σύντομα και το Λουξεμβούργο. Ετσι, τα κράτη μέλη του Οργανισμού θα ανέρχονται πλέον σε 17 (15 κράτη-μέλη της ΕΕ, Ελβετία, Νορβηγία). Με τον ΕΟΔ συνεργάζονται, επίσης, ο Καναδάς και η Ουγγαρία.
Τα οφέλη της Ελλάδας από τη συμμετοχή της στον ΕΟΔ
Με την ένταξη στον ΕΟΔ ως πλήρες μέλος, η Ελλάδα θα συμμετέχει πλέον ισότιμα με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη στη λήψη αποφάσεων για τη χάραξη διαστημικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ελληνικές επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε περισσότερα προγράμματα του Οργανισμού, βελτιώνοντας έτσι την τεχνολογική βάση και την ανταγωνιστικότητά τους και δημιουργώντας θέσεις εργασίας για εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.
Τα πανεπιστήμια και οι ερευνητικοί φορείς της χώρας θα έχουν επίσης πρόσβαση στα μεγάλα ευρωπαϊκά διαστημικά προγράμματα. Ορισμένες από τις εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο προγραμμάτων του ΕΟΔ και έχουν σημασία για την Ελλάδα αφορούν τη διαχείριση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, όπως πλημμύρες, σεισμοί, πυρκαγιές δασών, τη χαρτογράφηση ευρείας κλίμακας, την επιτήρηση προστατευόμενων περιοχών, την εξασφάλιση ασφαλούς πλοήγησης, την ανάπτυξη τεχνογνωσίας για τη μελέτη της ατμόσφαιρας, την ευκολότερη διάδοση δεδομένων και πληροφοριών ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας με οφέλη στους τομείς της τηλεκπαίδευσης και της τηλεϊατρικής, καθώς και στην άμυνα και την ασφάλεια της χώρας. Παρέχεται επίσης στην Ελλάδα η δυνατότητα εκπαίδευσης φοιτητών και επιστημονικού προσωπικού στις εγκαταστάσεις του ΕΟΔ, στο πλαίσιο ειδικού προγράμματος υποτροφιών.