Η ανάδειξη καλών πρακτικών παραγωγής και αξιοποίησης ανοικτών δεδομένων και ανοικτού λογισμικού για εμπορική εκμετάλλευση, αλλά και για τη βελτιστοποίηση της ίδιας της λειτουργίας των επιχειρήσεων ήταν το αντικείμενο της ημερίδας που πραγματοποίησε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) σε συνεργασία με την Εταιρία Ελεύθερου Λογισμικού/ Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ) την Τετάρτη 9 Σεπτεμβρίου στην αίθουσα Σεμιναρίων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
Ο τρόπος που χρησιμοποιούνται εφαρμογές ανοικτού λογισμικού στην παρακολούθηση της ενεργειακής απόδοσης και τον σχεδιασμό της ενεργειακής κατανάλωσης του Data Center του ΕΚΤ ήταν το αντικείμενο της πρώτης παρουσίασης που πραγματοποίησε ο Μιχαήλ- Aγγελος Σίμος από το Τμήμα Συστημάτων και Δικτύων. Το Data Center του ΕΚΤ αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ανάλογες εγκαταστάσεις στην Ελλάδα και είναι η καρδιά του φορέα. Εδώ αποθηκεύονται εκατομμύρια ψηφιακά αρχεία έγκριτου πολιτιστικού και επιστημονικού περιεχομένου που καθημερινά χρησιμοποιούν οι κοινότητες χρηστών του ΕΚΤ, ενώ στο Data Center φιλοξενούνται ακόμη, τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά δίκτυα GRNEΤ και GUNET.
Το Data Center αξιοποιεί τις πλέον σύγχρονες αρχές και μεθόδους ενεργειακής απόδοσης και Πράσινης Πληροφορικής (GreenIT), ενώ χρησιμοποιούνται τεχνολογίες virtualization για την εξοικονόμηση ενέργειας. Με τη χρήση εφαρμογών ανοικτού λογισμικού υλοποιούνται μία σειρά από ενέργειες με αυτόματο τρόπο, π.χ. γίνεται εξαγωγή των ενεργειακών δεδομένων, οπτικοποίηση και παρακολούθησή τους σε πραγματικό χρόνο, και μπορούν να γίνουν διορθωτικές ενέργειες για τη βελτιστοποίηση της απόδοσης. Μέσα από σύνθετα μοντέλα ανάλυσης εφαρμόζεται δίκαιος καταμερισμός της τιμολόγησης στους φιλοξενούμενους φορείς με βάση την παραγόμενη θερμότητα του καθενός.
Σε σχέση με τα αντίστοιχα εμπορικά εργαλεία, τα εργαλεία ανοικτού λογισμικού που χρησιμοποιεί το ΕΚΤ επιτρέπουν ευελιξία υποστήριξης πολλών κατασκευαστών, προσαρμοστικότητα και παραμετροποίηση συσκευών καταγραφής, ακρίβεια στις μετρήσεις, ευελιξία στη συνολική διεπαφή επιμέρους συστημάτων, αποφυγή της χρήσης μη εδραιωμένων πρωτοκόλλων και απλότητα στη χρήση.
Για τις δυνατότητες αξιοποίησης των ανοικτών δημόσιων δεδομένων για την παραγωγή προστιθέμενης αξίας από τις επιχειρήσεις μέσα από την εμπειρία της ανάπτυξης της υπηρεσίας ΟpenDataCloud.gr μίλησε ο Κώστας Σαϊδης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας Niovity. Σε συμμόρφωση με τις σχετικές διεθνείς και εθνικές πολιτικές, τα τελευταία χρόνια, πολλοί δημόσιοι φορείς όπως το πυροσβεστικό σώμα, η ελληνική αστυνομία, η ΕΛΣΤΑΤ, υπουργεία, κ.ά., δημοσιεύουν ανοικτά τα δεδομένα τους προς περαιτέρω χρήση σε πλατφόρμες όπως το data.gov.gr, τη diavgeia.gr, το geodata.gov.gr, κλπ. Τα δεδομένα αυτά, όμως, συχνά διατίθενται σε πολλαπλές πλατφόρμες και με ανομοιογενείς μορφότυπους, γεγονός που δυσχεραίνει την περαιτέρω αξιοποίησή τους.
Απαντώντας στο ζήτημα αυτό, η υπηρεσία Νέφους ΟpenDataCloud.gr της εταιρίας Niovity αποθηκεύει, ευρετηριάζει, ομογενοποιεί και διαθέτει τα σύνολα δεδομένων μέσω υπολογιστικών διεπαφών (APIs), έτοιμα προς ενσωμάτωση σε τρίτες εφαρμογές, καθιστώντας τα κατ'αυτόν τον τρόπο πιο εύκολα αξιοποιήσιμα. Απώτερος στόχος της υπηρεσίας είναι η συγκέντρωση των ανοικτών και δημόσιων δεδομένων σε ένα σημείο, η πλήρης αυτοματοποίηση της ροής εργασίας δημοσίευσης των δεδομένων και η αυτόματη ενημέρωση όλων των εφαρμογών που "τραβούν" τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
Η υπηρεσία αξιοποιεί τεχνολογίες ΕΛ/ΛΑΚ, όπως Java/Groovy, Restlet, Elastic Search, Bootstrap, κλπ, και διαθέτει τα δεδομένα, εκτός από τα APIs, και ως διασυνδεμένα δεδομένα μέσω SPARQL endpoints υποστηρίζοντας πλήρως τη διαλειτουργικότητα των δεδομένων.
Η διαλειτουργικότητα και η διασύνδεση χωρικά κατανεμημένων συνόλων δεδομένων συντελούν αποτελεσματικά στη βελτίωση της λειτουργίας των οργανισμών που παράγουν και διαχειρίζονται δεδομένα και η ανοικτότητα διευκολύνει ουσιαστικά τη διαδικασία αυτή, μειώνοντας τους περιορισμούς στην αξιοποίηση των δεδομένων. Η υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών είναι ιδιαίτερα σημαντική όσον αφορά τις υπηρεσίες του δημοσίου. Μέσα από τη συσσώρευση και τη διασύνδεση των συνόλων των δημόσιων δεδομένων ενισχύεται η διαφάνεια στη διακυβέρνηση και παράγονται καλύτερες υπηρεσίες για τους πολίτες. Όπου υπάρχουν δημόσια σύνολα δεδομένων, όπως υποστήριξε ο Κ. Σαΐδης, η χρήση του ανοικτού λογισμικού έρχεται ως φυσική επιλογή, δεδομένου ότι αντίθετα με το εμπορικό λογισμικό, δεν «κλειδώνουν» τα δεδομένα μέσα σε "μαύρα κουτιά".
Ο Κ. Σαΐδης επισήμανε ότι είναι απαραίτητη μία ενιαία στρατηγική από τους δημόσιους φορείς ως προς τη δημοσίευση των δεδομένων τους καθώς και ότι χρειάζονται συμπράξεις με την ευρύτερη κοινότητα των ανοικτών δεδομένων και η εμπλοκή των ενδιαφερόμενων κοινοτήτων στην επιμέλεια των συνόλων δεδομένων ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα και η ορθότητα των δεδομένων.
Αναπτύσσοντας επιτυχημένες λύσεις Γεω-Πληροφορικής
Για την προσωπική του πορεία από τη "σκοτεινή πλευρά" του εμπορικού λογισμικού, όπως είπε χαρακτηριστικά, αλλά και την πορεία της εταιρίας, προς την πλήρη υιοθέτηση και υποστήριξη του ανοικτού λογισμικού και των ανοικτών δεδομένων, μίλησε ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας Geospatial Enabling Technologies (GET), Γαβριήλ Μαυρέλλης. Η εταιρία που δραστηριοποιείται στο χώρο της γεωπληροφορικής έχει υλοποιήσει πάνω από 300 έργα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε χώρες όπως την Ισπανία, την Γκάνα και το Εκουαδόρ. Η κρίση ανάγκασε την εταιρία η οποία έως το 2010 εισήγαγε και εμπορευόταν μόνο εμπορικό λογισμικό, όπως προϊόντα της Oracle και SQL βάσεις δεδομένων, να στραφεί στην αξιοποίηση εφαρμογών ανοικτού λογισμικού και την πρωτογενή παραγωγή κώδικα για την ανάπτυξη των δικών της προϊόντων γεωπληροφορικής τα οποία με τη σειρά της διέθεσε με ανοικτό τρόπο. Η επιλογή αυτή εξασφάλισε χαμηλότερο κόστος λειτουργίας στην εταιρία αλλά και στα προϊόντα τα οποία εμπορεύεται, με ταυτόχρονη παραγωγή προστιθέμενης αξίας και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος σε σχέση με αντίστοιχες εταιρίες του χώρου.
Αξιοποιώντας ένα εγχώριο δυναμικό αξιόλογων προγραμματιστών, η εταιρία ακολούθησε μία ξεκάθαρη και συστηματική στρατηγική αξιοποίησης του ανοικτού λογισμικού και των ανοικτών δεδομένων, με βάση τους εξής άξονες: τη δυναμική διεθνή παρουσία στα συνέδρια του χώρου, την ενεργή συμμετοχή στην κοινότητα των ανοικτών δεδομένων και τις στρατηγικές συνεργασίες με αναγνωρισμένους φορείς από τον χώρο του ανοικτού, όπως το OGC που είναι φορέας πιστοποίησης ανοικτών προτύπων, και το Open Data Institute για τα ανοικτά δεδομένα και την ΕΕΛ/ΛΑΚ, την ανοικτή περαιτέρω διάθεση όλου του κώδικα που παράγει η ίδια, και την επένδυση στην έρευνα σε συνεργασία με ερευνητικούς φορείς, όπως το ερευνητικό κέντρο ΑΘΗΝΑ. Aλλοι παράγοντες που έχουν λειτουργήσει υποστηρικτικά είναι η καθιέρωση προτύπων και ενός ευνοϊκού θεσμικού πλαισίου στον χώρο των ανοικτών δεδομένων και της γεωγραφικής πληροφορίας όπως η κοινοτική Οδηγία Inspire και οι N. 4305/14 3882/2010.
Ιδιαίτερη ώθηση στην ανάπτυξη της εταιρίας έδωσε μία επιτυχημένη συνεργασία με τον δημόσιο τομέα, και συγκεκριμένα με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας που της επέτρεψε να αναπτύξει το getSDI, ένα ανοικτό λογισμικό για την πρόσβαση, προβολή και διάχυση της γεωχωρικής πληροφορίας, το οποίο σήμερα χρησιμοποιούν εταιρίες και φορείς σε πάνω από 30 χώρες. Ένα άλλο καλό παράδειγμα που παρουσιάστηκε ήταν η εφαρμογή του getSDI για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος που στοχεύει να συγκεντρώσει σε έναν ιστότοπο όλη τη πληροφορία που είναι χρήσιμη σε μία πιθανή επένδυση και που αφορά αρχαιολογικά περιβαλλοντικά, αδειοδοτικά, νομοθετικά ζητήματα.
Ο Γ. Μαυρέλλης υποστήριξε ότι η κατάσταση είναι ώριμη - το νομοθετικό πλαίσιο πλέον είναι αρκετά υποστηρικτικό, υπάρχουν αρκετά ανοικτά σύνολα δεδομένων και οι εταιρίες έχουν αρχίσει να στρέφονται στη λογική της αξιοποίησης του ανοικτού λογισμικού και των ανοικτών δεδομένων, αλλά απουσιάζει μία κεντρική ενορχήστρωση γι' αυτά, ενώ παρατήρησε ότι χρειάζεται και μία εκπαιδευτική διαδικασία ώστε να εμπεδωθεί η νοοτροπία ότι ο ανοικτός διαμοιρασμός των δεδομένων μειώνει το κόστος της παραγωγής τους και οδηγεί σε βελτίωση των υπηρεσιών και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
Σημειώνεται ότι ανοικτά δεδομένα είναι τα δεδομένα τα οποία μπορεί οποιοσδήποτε να τα χρησιμοποιήσει, να τα επαχρησιμοποιήσει και να τα αναδιανείμει, με μόνη μέγιστη απαίτηση, την αναφορά στο δημιουργό ή την πηγή και/ ή την απαίτηση τα παράγωγα έργα να διατίθενται με τους ίδιους όρους [Πηγή: Βικιπαίδεια]. Λογισμικό ανοικτού κώδικα είναι το λογισμικό του οποίου ο πηγαίος κώδικας είναι διαθέσιμος για την τροποποίηση ή την αναβάθμιση από οποιονδήποτε μέσω μιας ελεύθερης άδειας χρήσης. Οι προγραμματιστές που έχουν πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα ενός προγράμματος μπορούν να βελτιώσουν το πρόγραμμα αυτό, με την προσθήκη χαρακτηριστικών και να διορθώσουν κάτι που δεν λειτουργεί σωστά [Πηγή: ΕΛ/ΛΑΚ ]. Στη βάση και των δύο- ανοικτών δεδομένων και λογισμικού- βρίσκεται η ελευθερία του χρήστη να διαβάζει, να τροποποιεί και να παράγει νέα έργα βασιζόμενος σε αυτά, ακόμη και για εμπορική εκμετάλλευση.
Τα βίντεο και οι παρουσιάσεις των ομιλητών διατίθενται στην ιστοσελίδα http://media.ekt.gr/imerida-anichto-logismiko-ke-dedomena-se-epichirisis/.