Ένας νέος θεσμός για την ανάπτυξη και την προώθηση της καινοτομίας στην Ευρώπη φιλοδοξεί να καταλάβει σύντομα μια καίρια θέση στην καρδιά της ευρωπαϊκής αγοράς, δρομολογώντας ισχυρούς παίκτες από τους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και των επιχειρήσεων στον αγώνα για επίτευξη και διάδοση χρήσιμων κοινωνικά αποτελεσμάτων. Πρόκειται για τις τρεις πρώτες Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας, οι οποίες αναμένεται να καταστούν πλήρως λειτουργικές μέχρι τα μέσα του 2010.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ) είναι μια σημαντική πρωτοβουλία της ΕΕ για την τόνωση της καινοτομίας στην Ευρώπη. Δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2008 με σκοπό την προώθηση της αριστείας στην ευρωπαϊκή καινοτομία και την εξεύρεση λύσεων σε μείζονα προβλήματα σε τομείς όπως η κλιματική αλλαγή, οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών. Προορισμός του είναι να διαδραματίσει ρόλο μοντέλου για την ανάπτυξη της καινοτομίας στην Ευρώπη και συνεπώς να συμβάλει στους στόχους της μελλοντικής στρατηγικής για την ΕΕ 2020.
Η έναρξη των Κοινοτήτων Γνώσης και Καινοτομίας (ΚΓΚ) αποτελεί το πλέον σημαντικό βήμα της ίδρυσης του ΕΙΤ. Οι ΚΓΚ είναι ολοκληρωμένες συμπράξεις φορέων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της έρευνας και των επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν ομαδοποιηθεί με βάση τη θεματολογία και κατευθύνονται με γνώμονα την αριστεία. Στόχος των ΚΓΚ είναι ο μετασχηματισμός των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της έρευνας σε εμπορικά αξιοποιήσιμη καινοτομία και η προώθηση της παραγωγής, της διάδοσης και της αξιοποίησης προϊόντων νέας γνώσης και ορθών πρακτικών.
Οι τρεις πρώτες ΚΓΚ διακρίθηκαν ανάμεσα σε 20 προτάσεις που υποβλήθηκαν ύστερα από πρόσκληση του ΕΙΤ στις αρχές του 2009. Η πρώτη ΚΓΚ ονομάζεται 'Κλίμα' (Climate-KIC) και θα εστιάσει στην επίτευξη αριστείας σε τέσσερις τομείς: την αποτίμηση της κλιματικής αλλαγής και τη διαχείριση των παραγόντων που την προκαλούν, τη μετάβαση σε πόλεις με χαμηλή κατανάλωση άνθρακα, στην προσαρμοστική κατανάλωση νερού και στη μηδενική παραγωγή άνθρακα.
Έχοντας υψηλή δυναμική για καινοτομία και δημιουργία θέσεων εργασίας, αυτοί οι 4 τομείς επιλέχτηκαν ως πυρήνας της ΚΓΚ 'Κλίμα'. Η σύμπραξη αποτελείται από μεγάλες εταιρίες, ακαδημαϊκά ιδρύματα και τοπικούς φορείς. Καινοτόμα οικοσυστήματα θα δημιουργηθούν σε πέντε πόλεις (Λονδίνο, Ζυρίχη, Βερολίνο, Παρίσι και Ράντσταντ), προσελκύοντας επιχειρηματικότητα και επενδυτικά κεφάλαια. Στόχος είναι να δημιουργηθεί, μέχρι το 2014, μια κοινωνία καινοτομίας και γνώσης που θα βοηθάει τις επιχειρήσεις να συνεργάζονται με ερευνητικα κέντρα για το κλίμα, θα παρέχει εκπαίδευση για το κλίμα σε κορυφαίους φοιτητές, θα δίνει έμπνευση σε ερευνητές και συμβουλές στους διαμορφωτές πολιτικής.
Η ΚΓΚ 'Καινο-Ενέργεια' (KIC InnoEnergy) είναι μια ισχυρή συμμαχία σημαντικών φορέων από τους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της βιομηχανίας, η οποία έχει στηθεί και θα λειτουργήσει ως Ευρωπαϊκή Επιχείρηση (SE), προκειμένου να παρέχει σταθερότητα και να αναπτύξει βιωσιμότητα. Ο τεχνολογικός της προσανατολισμός (technological approach) καλύπτει τις περισσότερες περιοχές του Στρατηγικού Σχεδίου Ενεργειακών Τεχνολογιών (Strategic Energy Technology Plan, SET-Plan 2020), ενώ η ΚΓΚ θα αναπτύσσει ιδέες από το στάδιο της σύλληψης έως τη διοχέτευσή τους στην αγορά.
Τέλος, η ΚΓΚ 'ICT Labs' έχει να κάνει με τη μελλοντική κοινωνία της πληροφορίας και των επικοινωνιών. Η κοινοπραξία, από πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιχειρήσεις, στοχεύει στην εντατικοποίηση της μετατροπής των ιδεών και των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών σε πραγματικά προϊόντα, υπηρεσίες και επιχειρήσεις. Προσανατολισμένη σε μια προσέγγιση ανοικτής καινοτομίας, η ΚΓΚ 'ICT Labs' θα δώσει ώθηση στη δημιουργία δυνατών επιχειρήσεων, τις οποίες θα προωθήσει ώστε να γίνουν οι μελλοντικοί ισχυροί παίκτες στον τομέα των ΤΠΕ.
Σύμφωνα με τον κ. Martin Schuurmans, πρόεδρο του ανεξάρτητου Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΙΤ, οι ΚΓΚ αποτελούν κλίνες δοκιμών καινοτομίας με στόχο να επιφέρουν πραγματικό αντίκτυπο, κυρίως από την άποψη της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, της εκπαίδευσης στην επιχειρηματικότητα και του κοινωνικού οφέλους. Προκειμένου να διευκολυνθεί μια γρήγορη και ομαλή εκκίνηση, οι τρεις ΚΓΚ θα λάβουν μια αρχική επιδότηση συνολικού ύψους 3 εκατομμυρίων ευρώ. Οι τρεις πρώτες ΚΓΚ αναμένεται να καταστούν πλήρως λειτουργικές μέχρι τα μέσα του 2010, ενώ θα ακολουθήσουν περαιτέρω συμπράξεις μετά την έγκριση του πρώτου στρατηγικού θεματολογίου καινοτομίας.