Η Ευρωπαϊκή Χάρτα του Ερευνητή (European Charter for Researchers) και ο Κώδικας Δεοντολογίας για την Πρόσληψη Ερευνητών (Code of Conduct for the Recruitment of Researchers) είναι οι νέες πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προσέλκυση ερευνητών στην ΕΕ και την ανάπτυξη μιας βιώσιμης ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας για τους επιστήμονες.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, παρά την αύξηση των ερευνητών στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια, απαιτούνται 700.000 επιπλέον ερευνητές για την επίτευξη του στόχου της Λισαβόνας που προβλέπει τη διάθεση του 3% του ΑΕΠ στην έρευνα. Οι νέες πρωτοβουλίες, λοιπόν, στοχεύουν στη διαμόρφωση των συνθηκών εκείνων που θα προσελκύσουν νέους ερευνητές και θα συμβάλουν στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους χωρίς γεωγραφικούς ή επαγγελματικούς περιορισμούς.
Η Ευρωπαϊκή Χάρτα του Ερευνητή περιλαμβάνει γενικές αρχές για τον προσδιορισμό του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των ερευνητών και των εργοδοτών ή χρηματοδοτών τους.
Συγκεκριμένα, η Χάρτα περιλαμβάνει βασικές αρχές που οι ερευνητές πρέπει να εφαρμόζουν στην έρευνά τους, όπως ο σεβασμός των αρχών ηθικής δεοντολογίας στην επιστήμη, η επαγγελματική υπευθυνότητα και λογοδοσία, η υιοθέτηση ορθών πρακτικών και η λήψη μέτρων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας, η διάδοση και αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, οι ερευνητές πρέπει να διασφαλίζουν τη δημοσιοποίηση των δράσεών τους στο ευρύ κοινό, ώστε οι προτεραιότητες επιστήμης και τεχνολογίας να προσδιορίζονται με βάση τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες της κοινωνίας. Επίσης, πρέπει να επιδιώκουν τη διεύρυνση των ικανοτήτων τους και τη συνεχή εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους.
Όσον αφορά τους εργοδότες και χρηματοδότες, θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους ερευνητές ως επαγγελματίες και να τους διασφαλίζουν σταθερή εργασία και ελκυστικούς μισθούς. Ένα δημιουργικό και δυναμικό περιβάλλον έρευνας πρέπει να προσφέρει κατάλληλο εξοπλισμό και υποδομές, δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών δικτύων, καθώς και κίνητρα για την περαιτέρω ανάπτυξη της έρευνας, ευκαιρίες επιμόρφωσης και καθοδήγηση σε θέματα σταδιοδρομίας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη γεωγραφική ή διεπιστημονική κινητικότητα των ερευνητών και την αναγνώριση της ωφελιμότητάς της στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Σύμφωνα με τον Κώδικα της Επιτροπής, η πρόσληψη των ερευνητών πρέπει να γίνεται με διαφανείς και αμερόληπτες διαδικασίες, ενώ η αξιολόγησή τους να βασίζεται όχι μόνο στον αριθμό των δημοσιεύσεων, αλλά και σε ποιοτικά χαρακτηριστικά της επαγγελματικής πορείας, όπως η εκπαιδευτική εμπειρία, οι δραστηριότητες μεταφοράς γνώσεων, κ.λπ. Ενθαρρύνεται επίσης η συνεργασία των ερευνητών για τη συγγραφή επιστημονικών δημοσιεύσεων και η αναγνώριση του ρόλου όλων των ερευνητών που συμμετέχουν σε ένα ερευνητικό έργο, ιδιαίτερα αυτών που βρίσκονται στα πρώτα βήματα της καριέρας τους.
Οι προτάσεις της Επιτροπής αναμένεται να ενισχυθούν ή να τροποποιηθούν με βάση τα σχόλια των κρατών μελών που αναμένονται στο τέλος του χρόνου.