Δύο ψηφιακά παιχνίδια, αποτέλεσμα της συνεργασίας του Μουσείου της Ακρόπολης και του Τομέα Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ) με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), προσκαλούν μικρούς και μεγάλους να ανακαλύψουν με δημιουργικό τρόπο τη ζωφόρο του Παρθενώνα. Τα παιχνίδια «Τα χρώματα της ζωφόρου» και «θεός, άνθρωπος, ζώο» είναι διαθέσιμα στη διεύθυνση parthenonfrieze.gr/paixnidia στο ελληνικό και διεθνές κοινό.
«Τα χρώματα της ζωφόρου»: Τα παιδιά γίνονται αρχαίοι ζωγράφοι
Γνωρίζετε ότι η σημερινή σχεδόν λευκή απόχρωση της ζωφόρου του Παρθενώνα οφείλεται στον χρόνο; Η ζωφόρος ήταν χρωματισμένη με υπέροχα χρώματα. Κόκκινο, γαλάζιο, πράσινο, κίτρινο και χρυσό ήταν κάποια από τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι καλλιτέχνες. Για να ολοκληρωθεί ο ναός έπρεπε να χρωματιστούν και τα γλυπτά του.
Με το παιχνίδι «Τα χρώματα της ζωφόρου» γινόμαστε αρχαίοι ζωγράφοι. Διαλέγουμε τα χρώματα που επιθυμούμε από την παλέτα στο κάτω μέρος της οθόνης και επιλέγουμε ανάμεσα σε τρείς λίθους (με τις παραστάσεις: Βόδια και οδηγοί, Υδριαφόροι, Θεοί) την περιοχή που θέλουμε να χρωματίσουμε. Με αυτόν τον τρόπο η ζωφόρος ζωντανεύει με τα χρώματα που επιθυμούμε, ενώ ταυτόχρονα μαθαίνουμε πληροφορίες σχετικά με τον λίθο που χρωματίζουμε.
«θεός, άνθρωπος, ζώο»: Διαδραστικό παιχνίδι μνήμης
Γνωρίζετε ότι η ζωφόρος του Παρθενώνα είχε 115 λίθους, συνολικό μήκος 160 μέτρα, απεικόνιζε 378 ανθρώπινες και θεϊκές μορφές και περισσότερα από 200 ζώα; Το παιχνίδι «θεός, άνθρωπος, ζώο» μας βοηθάει να γνωρίσουμε την ποικιλία των μορφών που απεικονίζονται στη ζωφόρο, παρατηρώντας τον τρόπο που οι καλλιτέχνες ζωντανεύουν τις μορφές και τους δίνουν κίνηση.
Μέσα από τις ψηφιακές κάρτες μνήμης, ακονίζουμε το μυαλό μας επιλέγοντας τον βαθμό δυσκολίας. Ενώ με μια πρώτη ματιά οι μορφές μοιάζουν πολύ, υπάρχουν λεπτομέρειες που τις κάνουν να ξεχωρίζουν, όπως η στάση του σώματός τους, οι εκφράσεις των προσώπων τους, η κίνηση του κεφαλιού τους, οι λεπτομέρειες στα ρούχα και στα όπλα τους, καθώς και στα τελετουργικά αγγεία που κρατάνε. Θνητοί και θεοί, αθλητές και ιππείς, άρχοντες και ιερείς, άντρες, γυναίκες και παιδιά, άλογα και ζώα, απεικονίζονται σε μια τέλεια αρμονία!
Εκπαιδευτικό υλικό για το σπίτι και το σχολείο!
Παράλληλα, και για τα δύο παιχνίδια δίνεται εκτυπώσιμο υλικό για το σπίτι και την τάξη. Ενδεικτικά, στο παιχνίδι «Τα χρώματα της ζωφόρου» μπορούν να τυπωθούν όλες οι σελίδες ώστε οι λίθοι να είναι διαθέσιμοι για καλλιτεχνική επεξεργασία με την τεχνική του κολάζ, με χρωματιστά χαρτιά ή άλλα υλικά που διαθέτουμε. Στη συνέχεια μπορούν να ενωθούν όλα τα κομμάτια στο πραγματικό μέγεθος του λίθου.
Στο παιχνίδι «θεός, άνθρωπος, ζώο» τα παιδιά μπορούν να τυπώσουν και κόψουν το σύνολο των καρτών, ώστε να σχηματιστούν 16 ζευγάρια με μορφές από τη ζωφόρο, τις οποίες μπορούν να κολλήσουν σε χοντρό χαρτόνι και να παίξουν το παιχνίδι μόνα τους ή με τους φίλους και τους συμμαθητές τους. Στην τάξη τα παιδιά μπορούν να χωριστούν σε ομάδες και να παίξουν ένα μοναδικό επιτραπέζιο παιχνίδι, με την κάθε ομάδα να συμμετέχει με το πιόνι της στην πομπή των Παναθηναίων για να τιμήσει τη θεά Αθηνά.
Τα διαδραστικά ψηφιακά παιχνίδια για τη ζωφόρο του Παρθενώνα είναι διαθέσιμα και στην αγγλική γλώσσα.
Η ζωφόρος του Παρθενώνα και η εφαρμογή parthenonfrieze.gr
Η ζωφόρος του Παρθενώνα, μια συνεχής ζώνη με ανάγλυφες παραστάσεις που περιέτρεχε το επάνω μέρος του τοίχου του ναού, απεικονίζει την πομπή προς την Ακρόπολη κατά τα Μεγάλα Παναθήναια, τη μεγαλύτερη γιορτή της αρχαίας Αθήνας. Η σύνθεση της πομπής περιελάμβανε 378 ανθρώπινες μορφές, άνδρες και γυναίκες, πεζούς, ιππείς και αρματοδρόμους, και περισσότερα από 200 ζώα και αντικείμενα και δώρα προς την Αθηνά, προστάτιδα της Αθήνας. Η ζωφόρος του Παρθενώνα, συνολικού μήκους 160 μέτρων και ύψους σχεδόν 1 μέτρου, σχεδιάστηκε από τον γλύπτη Φειδία.
Η ζωφόρος αποτελείτο από 115 λίθους, διαφόρων μεγεθών, με συνεχείς ανάγλυφες παραστάσεις ανθρώπων και ζώων. Στο σύνολο του έργου διακρίνονται τέσσερις ενότητες: Η προετοιμασία της πομπής, η κυρίως πομπή με την παράταξη των ιππέων και των αρμάτων, η πομπή των προσφορών και των ζώων για θυσία και η κυρίως λατρεία με την παράδοση του πέπλου.
Aπό το σύνολο της ζωφόρου σήμερα σώζονται 50 μέτρα στο Mουσείο της Aκρόπολης και 80 μέτρα στο Bρετανικό Mουσείο. Ένας λίθος βρίσκεται στο Mουσείο του Λούβρου και κάποια θραύσματα είναι διασκορπισμένα σε διάφορα ευρωπαϊκά μουσεία. Στη διαδικτυακή εφαρμογή parthenonfrieze.gr συγκεντρώνεται και υπομνηματίζεται, στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα, φωτογραφικό υλικό όλων των σωζόμενων λίθων της ζωφόρου. Παράλληλα, για να αποδοθεί η κατά το δυνατόν πληρέστερη εικόνα του θαυμαστού αυτού συνόλου, το φωτογραφικό υλικό των λίθων συμπληρώνεται με τα σωζόμενα σχέδια των J. Carrey (1674) και J. Stuart (1751).
Το ΕΚΤ ανέπτυξε τη διαδικτυακή εφαρμογή parthenonfrieze.gr, σε συνεργασία με το Μουσείο της Ακρόπολης και την ΥΣΜΑ, αξιοποιώντας φωτογραφικό υλικό και την πολυετή τεκμηριωτική δραστηριότητα του επιστημονικού προσωπικού των δύο φορέων, και εφαρμόζοντας σύγχρονες τεχνολογίες για την εικονική αναπαράσταση του και τη βέλτιστη ανάδειξη στο διαδίκτυο. Η εφαρμογή είναι προσβάσιμη σε όλους, από όλα τα σύγχρονα μέσα και τις πλατφόρμες.
Μια μακροχρόνια συνεργασία με σημαντικά αποτελέσματα και πολύπλευρα οφέλη
Η ΥΣΜΑ, το Μουσείο Ακρόπολης και το ΕΚΤ τα τελευταία είκοσι χρόνια, μέσω των πολύπλευρων συνεργατικών τους δράσεων, έχουν χαράξει μία παράλληλη ψηφιακή πορεία στα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά δρώμενα της χώρας, διαθέτοντας στο κοινό μια σειρά από σύγχρονες υποδομές ψηφιακού περιεχομένου.
Η συνεργασία των τριών φορέων ξεκίνησε το 2003 όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά, σε μορφή CD-ROM, η εικονική αναπαράσταση της ζωφόρου του Παρθενώνα. Το 2009 αναπτύχθηκε με τεχνολογίες Flash ένας αυτόνομος ιστότοπος με εμπλουτισμένα κείμενα και εκπαιδευτικές εφαρμογές για τη ζωφόρο.
Το 2010 ολοκληρώθηκε η δημιουργία και η διάθεση του αποθετηρίου της Ζωφόρου του Παρθενώνα (http://repository.parthenonfrieze.gr) που λειτουργούσε συμπληρωματικά με τον αντίστοιχο ιστότοπο, ενώ δύο χρόνια αργότερα παραδόθηκε στην εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας το αποθετήριο εκπαιδευτικού περιεχομένου για την Ακρόπολη (http://repository.acropolis-education.gr) στο οποίο φιλοξενείται υλικό του Τομέα Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης της ΥΣΜΑ.
Το 2016 αναπτύχθηκε από το ΕΚΤ το αποθετήριο της ΥΣΜΑ (http://repository-ysma.ekt.gr) στο οποίο συγκεντρώνεται αρχειακό υλικό από τα αναστηλωτικά προγράμματα της Αθηναϊκής Ακρόπολης και αναρτήθηκε στον ψηφιακό δημόσιο χώρο ο κατάλογος της βιβλιοθήκης της ΥΣΜΑ (https://ysma.openabekt.gr), μέσω της υποδομής ψηφιακού νέφους openABEKT. Την ίδια χρονιά συγκεντρώθηκαν στον εθνικό συσσωρευτή ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου Searchculture.gr 4.108 τεκμήρια της ΥΣΜΑ. Λίγα χρόνια αργότερα το σύνολο των τεκμηρίων της ΥΣΜΑ εμπλουτίστηκε σημασιολογικά και διατέθηκε, μέσω του ΕΚΤ, στην ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana.
To 2022 η ΥΣΜΑ, το Μουσείο Ακρόπολης (φορείς του Υπουργείου Πολιτισμού) και το ΕΚΤ (φορέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης) συνεργάστηκαν εκ νέου προκειμένου να διαθέσουν στο ενδιαφερόμενο κοινό μία προηγμένη διαδικτυακή εφαρμογή για τη ζωφόρο του Παρθενώνα και την εικονική αναπαράσταση των περίφημων μαρμάρινων λίθων του ναού. Το περιεχόμενο της εφαρμογής εμπλουτίζεται σταδιακά με νέες ψηφιακές συλλογές, όπως τα διαδραστικά ψηφιακά παιχνίδια.
