Μια σειρά από ενδιαφέροντα συμπεράσματα, όσον αφορά την ευρωπαϊκή ερευνητική κοινότητα στον τομέα των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, προέκυψε από την πρόσφατη έρευνα 'SSH experiences with FP7' που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ έργου NET4SOCIETY. Στόχος της έρευνας ήταν να διερευνήσει τα βασικά κίνητρα και τα εμπόδια στη συμμετοχή των ερευνητών στο πρόγραμμα 'Κοινωνικο-οικονομικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες' (Socio-Economic and Humanities Programme - SSH) του 7ου Προγράμματος-Πλαίσιο για την Έρευνα της ΕΕ.
Περισσότεροι από 450 ερευνητές από 39 χώρες πήραν μέρος στην έρευνα μέσω ενός online ερωτηματολογίου, ενώ 100 επιπλέον ερευνητές από 29 χώρες έδωσαν συνεντεύξεις σχετικά με τις εμπειρίες τους από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα SSH και γενικότερα στο 7ο ΠΠ. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας ήταν πως το πρόγραμμα SSH θεωρείται η βασική πύλη για την είσοδο των ερευνητών σε διεθνείς ερευνητικές συνεργασίες, ενώ διαψεύστηκε η κοινή παρερμηνεία πως οι Κοινωνικο-οικονομικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες δεν έχουν ενεργή παρουσία στην ευρωπαϊκή έρευνα.
Πιο συγκεκριμένα, δύο στους τρεις ερευνητές Κοινωνικο-οικονομικών και Ανθρωπιστικών επιστημών δήλωσαν πως το βασικό κίνητρο για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα SSH είναι το διεθνές ερευνητικό περιβάλλον και οι διεπιστημονικές ευκαιρίες που προσφέρει. Η αξιολόγηση αυτή προσυπογράφεται από έναν συντονιστή έργου στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος δήλωσε ότι 'το πιο σημαντικό κίνητρο για συμμετοχή σε ένα έργο του 7ου ΠΠ είναι η πληθώρα διεθνών επαφών που αναπτύσσει κανείς στη διάρκεια του έργου. Αυτό επιτρέπει μια διευρυμένη προσέγγιση, καθώς και τη γνώση για το πώς επιλύονται κοινωνικά προβλήματα σε άλλες χώρες'.
Ενδεικτικός της διεθνούς συνεργασίας στο πλαίσιο του προγράμματος SSH είναι ο αριθμός των συμμετεχόντων χωρών, που φτάνουν σήμερα τις 67. Συνήθως, κάθε ερευνητικό έργο SSH περιλαμβάνει έξι έως εννέα εταίρους από διαφορετικές χώρες. Αυτό το σχήμα - συχνά παρεξηγημένο έως πολύ ευρύ και ετερόκλιτο για να είναι ελκυστικό - είναι πολύ αποτελεσματικό και μπορεί να συμπληρωθεί αλλά όχι να αντικατασταθεί από άλλες μορφές χρηματοδότησης μεμονωμένων ερευνητών, όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι ερευνήτριες βρίσκουν το πρόγραμμα SSH ελκυστικό, με ποσοστό συμμετοχής άνω του 32%. Ενώ η ισορροπία μεταξύ των φύλων εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα στο 7ο ΠΠ, το πρόγραμμα SSH πλησιάζει την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αύξηση της συνολικής συμμετοχής των γυναικών επιστημόνων στο 40%.
Η έρευνα, όμως, έφερε στο προσκήνιο αρκετά άλλα θέματα. Η μεγάλη ανταπόκριση στις προκηρύξεις και τα χαμηλά ποσοστά επιτυχίας θεωρούνται από τους ερευνητές ένα τεράστιο εμπόδιο. Συνολικά, περισσότερες από 1.700 προτάσεις έχουν υποβληθεί, ενώ μόλις 134 έργα έχουν χρηματοδοτηθεί έως τώρα. Με το ποσοστό επιτυχίας κάτω από το 10%, το πρόγραμμα SSH έχει το χαμηλότερο ποσοστό επιτυχίας στο πρόγραμμα 'Συνεργασία' του 7ου ΠΠ, ενώ προσελκύει υψηλής ποιότητας προτάσεις. Αν και είναι το μεγαλύτερο ερευνητικό πρόγραμμα παγκοσμίως για τον τομέα των Κοινωνικο-οικονομικών και Ανθρωπιστικών Επιστήμών, με συνολικό προϋπολογισμό 623 εκατομ. ευρώ για 7 χρόνια, το SSH εξακολουθεί να έχει τον μικρότερο προϋπολογισμό στο πλαίσιο του προγράμματος 'Συνεργασία'. Αποτέλεσμα του ανεπαρκούς προϋπολογισμού είναι να έχει απορριφθεί ένας σημαντικός αριθμός εξαιρετικών προτάσεων με βαθμολογία 14,5/15.
Οι απόψεις των ερευνητών διίστανται όσον αφορά τη νέα προσέγγιση 'κοινωνικές προκλήσεις' που θεσπίστηκε το 2009. Αν και η γενική ιδέα χαιρετίστηκε θετικά, προβληματική κρίνεται η υλοποίηση και, ιδιαίτερα, το μεγάλο μέγεθος των έργων, όσον αφορά τη δημιουργία κοινοπραξιών και τη διαχείριση του έργου. ?λλες προτάσεις για βελτιώσεις περιλαμβάνουν τη συγκέντρωση της χρηματοδότησης σε μικρά και μεσαίου μεγέθους έργα. Τονίζεται, επίσης, η ανάγκη για μεγαλύτερη έμφαση σε έρευνα προσανατολισμένη στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Τρεις από τους τέσσερις ερευνητές θα επιδοκίμαζαν, επίσης, την ενσωμάτωση του συστήματος χρηματοδότησης bottom-up, στο οποίο οι προκηρύξεις είναι ανοικτές σε όλα τα θεματικά πεδία των Κοινωνικο-οικονομικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, στο πλαίσιο του προγράμματος SSH.
Συνολικά, οι απαντήσεις και τα σχόλια της ερευνητικής κοινότητας υποδηλώνουν μεγάλη επιδοκιμασία του τρέχοντος προγράμματος και μεγάλες προσδοκίες για το ότι το 8ο ΠΠ θα περιλαμβάνει έναν επαρκέστερο προϋπολογισμό, αναγνωρίζοντας τις μεγάλες δυνατότητες της ευρωπαϊκής ερευνητικής κοινότητας στον τομέα των Κοινωνικο-οικονομικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών.
Η έκθεση 'SSH experiences with FP7 - a midterm commentary', η οποία προέκυψε από την έρευνα του έργου NET4SOCIETY, θα δημοσιευθεί στις αρχές του 2011. Σημειώνεται ότι το NET4SOCIETY είναι το δίκτυο των 41 Εθνικών Σημείων Επαφής για το πρόγραμμα 'Κοινωνικο-οικονομικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες' του 7ου ΠΠ, το οποίο ενημερώνει και υποστηρίζει τους ερευνητές για τις ευκαιρίες χρηματοδότησης, τις δυνατότητες συνεργασίας με οργανισμούς από όλη την Ευρώπη, τις ανοικτές προκηρύξεις, τα ερευνητικά αποτελέσματα, καθώς και τις εμπειρίες από την επιτυχημένη συμμετοχή στο πρόγραμμα. Εθνικό Σημείο Επαφής στην Ελλάδα είναι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).