Αστρονομικά πειράματα από το Αστεροσκοπείο Αθηνών κατά τη διάρκεια της έκλειψης Ηλίου της 29ης Μαρτίου

Την ολική έκλειψη Ηλίου η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 29 Μαρτίου 2006, θα μελετήσουν ερευνητές του Ινστιτούτου Αστρονομίας & Αστροφυσικής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Kατά τη διάρκεια της ερευνητικής αποστολής στο Καστελόριζο, το μοναδικό ευρωπαϊκό έδαφος από το οποίο περνά η διαδρομή της έκλειψης, θα γίνει παρατήρηση της εξέλιξης του φαινομένου με σκοπό την πραγματοποίηση διαφόρων πειραμάτων (αστρονομικά, ιονοσφαιρικής φυσικής, ατμοσφαιρικής φυσικής κ.λπ.). Παράλληλα, θα πραγματοποιηθεί αποστολή εικόνας πραγματικού χρόνου στο ΕΑΑ και ως εκ τούτου σε όλα τα τηλεοπτικά δίκτυα της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Ως έκλειψη Ηλίου ορίζεται το φαινόμενο κατά το οποίο η Σελήνη, κατά την περιστροφή της γύρω από τη Γη, παρεμβάλλεται μεταξύ της Γης και του Ήλιου. Για τους παρατηρητές από μέρη τα οποία καλύπτονται από τη σκιά που ρίχνει η Σελήνη, η έκλειψη είναι ολική. Για τα μέρη που καλύπτονται μόνο από την παρασκιά, η έκλειψη είναι μερική.

Η ολική έκλειψη Ηλίου της 29ης Μαρτίου θα είναι ορατή σε μια στενή λωρίδα εδάφους που ξεκινά από την ανατολική Βραζιλία στις 08:36 UT και, ταξιδεύοντας με 9 km/sec, θα περάσει τον Ατλαντικό, τη Βόρεια Αφρική, την Τουρκία, την κεντρική Ασία και θα καταλήξει στη Μογγολία. Στη Νότια Λιβύη οι παρατηρητές θα δουν την ολική φάση της έκλειψης με τη μεγαλύτερη διάρκεια, που θα είναι 4 λεπτά και 7 δευτερόλεπτα. Την ώρα εκείνη η σεληνιακή σκιά θα έχει διάμετρο 184 χιλιομέτρων και θα κινείται με ταχύτητα 0.697 χιλιομέτρων την ώρα.

Το μοναδικό ευρωπαϊκό έδαφος από το οποίο περνά η διαδρομή της έκλειψης είναι το Καστελόριζο, όπου η ολικότητα της έκλειψης θα είναι σχεδόν 2,5 λεπτά. Στην Αθήνα, όπου το ποσοστό κάλυψης της επιφάνειας του ηλιακού δίσκου θα είναι 86%, η έκλειψη θα ξεκινήσει στις 12:31, θα κορυφωθεί στις 13:48 και θα ολοκληρωθεί στις 15:04. Στη Θεσσαλονίκη, όπου το ποσοστό κάλυψης θα είναι 75%, η έκλειψη θα ξεκινήσει στις 12:34, θα κορυφωθεί στις 13:49 και θα ολοκληρωθεί στις 15:04. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη ολική έκλειψη που περνά από τον ελλαδικό χώρο μετά τις 19 Ιουνίου 1936, ενώ η επόμενη ορατή από την Ελλάδα θα γίνει στις 21 Απριλίου 2088.

Ειδικότερα, τα αστρονομικά πειράματα που θα πραγματοποιηθούν από το ΕΑΑ είναι:
- Προσδιορισμός του χρόνου των επαφών της εκλείψεως (για σύγκριση προσεγγίσεων των εφημερίδων με τον πραγματικό χρόνο του φαινομένου ώστε να βρεθούν πιθανές αποκλίσεις και να γίνουν διορθώσεις των εξισώσεων κίνησης της σελήνης)
- Παρατήρηση του στέμματος του Ηλίου κατά τη διάρκεια της ολικής φάσης, ώστε να μελετηθεί η δομή του και αυτή των στεμματικών πιδάκων που μπορούν να φτάσουν ακόμα και 150.000 km ύψος
- Παρατήρηση της μεταβολής της λαμπρότητας του ζενίθ για τον προσδιορισμό φυσικών παραμέτρων της ατμόσφαιρας.

Για την παρατήρηση είτε της ολικής (από το Καστελόριζο) είτε της μερικής έκλειψης (από την Αθήνα) θα χρησιμοποιηθούν τα ακόλουθα επιστημονικά όργανα:
- Τηλεσκόπιο διαμέτρου 25cm f6.3 με ειδικό φίλτρο για τη φωτογράφηση του φαινομένου
- Φορητό ηλιακό τηλεσκόπιο εξοπλισμένο με φίλτρο Ηa για τον προσδιορισμό των χρόνων επαφών στη χρωμόσφαιρα του ήλιου
- Ηλιακό τηλεσκόπιο Razdow του Αστρονομικού σταθμού Πεντέλης για την παρακολούθηση της μερικής έκλειψης από την Αθήνα
- Τηλεσκόπιο διαμέτρου 15cm για τη μέτρηση της μεταβολής της λαμπρότητας του Ζενίθ
- Δύο ψηφιακές μηχανές DSLR, ένας CCD εικονολήπτης και μια ψηφιακή βιντεο-κάμερα τριών CCD.

Επίσης, το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του ΕΑΑ θα πραγματοποιήσει τις εξής μετρήσεις, οι οποίες θα διατίθενται σε πραγματικό χρόνο στο Διαδίκτυο μέσω του δικτυακού τόπου http://www.iono.noa.gr:
- Ιονόγραμμα κατακόρυφης σάρωσης με χρονική ανάλυση 4 λεπτά. Από κάθε ιονόγραμμα προσδιορίζονται 49 ιονοσφαιρικές παράμετροι (κρίσιμες συχνότητες για τα στρώματα E & F, ύψη ανάκλασης, ηλεκτρονική πυκνότητα, κ.λπ.).
- Υπολογισμός ταχυτήτων ολίσθησης ιονοσφαιρικών ιόντων στο οριζόντιο και στο κατακόρυφο επίπεδο. Η χρονική ανάλυση θα είναι επίσης 4 λεπτά.