Οι αξιόλογες και σημαντικές προσπάθειες που γίνονται από τους Έλληνες ερευνητές σε ΑΕΙ, Ερευνητικά Κέντρα και Επιχειρήσεις, παρά το αντίξοο οικονομικό περιβάλλον, έχουν οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε καινοτόμες τεχνολογίες και εφαρμογές, πολλές από τις οποίες είναι μοναδικές σε διεθνές επίπεδο. Μια σειρά από πρωτοποριακά ερευνητικά επιτεύγματα, που υλοποιήθηκαν το τελευταίο διάστημα στο πλαίσιο εθνικών και ευρωπαϊκών ερευνητικών έργων, παρουσιάστηκαν μεταξύ άλλων στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, προσελκύοντας το ενδιαφέρον μικρών και μεγάλων.

Το κύριο θέμα αυτού του τεύχους είναι αφιερωμένο λοιπόν, στην ακμάζουσα ελληνική ερευνητική δραστηριότητα. Στο πλαίσιο της ΔΕΘ είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τους εκπροσώπους πολλών ερευνητικών ομάδων, οι οποίοι μάς παρουσίασαν τις τεχνολογίες και τα προϊόντα που έχουν αναπτύξει. Ιδιαίτερα αισιόδοξο είναι το γεγονός ότι έχει αρχίσει πλέον να υπάρχει ένα κλίμα εξωστρέφειας και καταβάλλονται προσπάθειες για την περαιτέρω αξιοποίηση αυτών των ερευνητικών αποτελεσμάτων στη βιομηχανία, στην κοινωνία, ακόμα και στην καθημερινότητα των πολιτών.

Ενθαρρυντικά, όμως, είναι και τα προκαταρκτικά στοιχεία που δημοσιοποίησε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης για τους Δείκτες Έρευνας & Ανάπτυξης για δαπάνες και προσωπικό το 2015 στην Ελλάδα. Η αύξηση που παρουσιάζουν οι περισσότεροι δείκτες, με πιο χαρακτηριστική αυτή του ποσοστού δαπανών για Ε&Α ως ποσοστό του ΑΕΠ -που φτάνει πλέον το 0,96%, το υψηλότερο ποσοστό μέχρι σήμερα- δημιουργεί μια θετική προοπτική, βελτιώνοντας τη θέση της Ελλάδας σε διεθνές επίπεδο.

Σημαντική εξέλιξη των τελευταίων μηνών είναι η δημιουργία ενός νέου φορέα, του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), που έχει στόχο τη χρηματοδότηση της Έρευνας, συμπληρωματική του ΕΣΠΑ, που παράγεται στα Πανεπιστήμια, ΤΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας. Οι πρώτες προκηρύξεις του ΕΛΙΔΕΚ συγκεντρώνουν ήδη το έντονο ενδιαφέρον των νέων ερευνητών, και αναμένεται να συμβάλλουν στην ανάσχεση της φυγής του επιστημονικού δυναμικού της χώρας.

Στο ευρύτερο πεδίο της ερευνητικής διαδικασίας εντάσσεται και μια σημαντική συνάντηση η οποία πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο στην Αθήνα, με συνδιοργανωτή το ΕΚΤ. Πρόκειται για την ετήσια Συνάντηση του διεθνούς οργανισμού euroCRIS που ασχολείται με τα Συστήματα Διαχείρισης Πληροφορίας για την Ερευνητική Δραστηριότητα (Current Research Information Systems, CRIS), τα οποία συμβάλλουν στη συστηματική και προτυποποιημένη καταγραφή της ερευνητικής δραστηριότητας των ερευνητικών φορέων.

Σε αποκλειστική του συνέντευξη στο περιοδικό, ο Ed Simons, πρόεδρος του euroCRIS, υπογραμμίζει ότι τα συστήματα CRIS αποτελούν την πρωταρχική πηγή πληροφοριών για την έρευνα, παροτρύνει τους ερευνητές να τα χρησιμοποιήσουν και επισημαίνει τον σημαντικό ρόλο των συστημάτων αυτών στην αξιολόγηση της έρευνας σε εθνικό επίπεδο.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να σημειώσουμε μια σημαντική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, τη νέα Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ευρωπαϊκό Νέφος Ανοικτής Επιστήμης, το οποίο θα παρέχει ένα εικονικό περιβάλλον ελεύθερης πρόσβασης σε ερευνητικά δεδομένα, με μια σειρά υπηρεσιών διαχείρισης, διαφύλαξης και επανάχρησης αυτών.

Το ΕΚΤ ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις περί Ανοικτής Επιστήμης    συμμετείχε ενεργά και φέτος στη Διεθνή Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης. Με σειρά δράσεων απευθύνθηκε στους νέους ερευνητές, με στόχο να τους ενημερώσει για το πώς μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που παρέχει η Ανοικτή Πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις & ερευνητικά δεδομένα.

Η Επιστήμη όμως πλέον είναι ανοικτή και για τους πολίτες που φαίνεται ότι την αγκαλιάζουν. Αυτό δείχνει η μεγάλη συμμετοχή μικρών και μεγάλων στην καθιερωμένη πλέον ετήσια  Βραδιά του Ερευνητή, αλλά και στη εκδήλωση Athens Mini Maker Faire που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά φέτος. Την ίδια θερμή υποδοχή στην επιστήμη επιφυλάσσει τέλος, και η μαθητική κοινότητα που ανταποκρίνεται μέχρι τώρα πολύ ζεστά στις "Ερευνητικές Περιηγήσεις" του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στα εργαστήρια και τις υποδομές του, αξιοποιώντας τη μακρόχρονη διεπιστημονική και εκπαιδευτική του εμπειρία. 

Καλή ανάγνωση!

Μαργαρίτης Προέδρου
Αρχισυντάκτης