Στόχος είναι να υποστηρίζουμε τον ενάρετο κύκλο της γνώσης, από τον ακαδημαϊκό και πολιτιστικό χώρο μέχρι τις δημιουργικές και καινοτομικές βιομηχανίες

Εύη Σαχίνη

Διευθύντρια, Eθνικό Κέντρο Tεκμηρίωσης

Τεύχος 93 | Σεπ.-Νοέ. 2013

Συνέντευξη

Τους στόχους του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) για την επόμενη 5ετία παρουσιάζει σε συνέντευξή της στο περιοδικό 'Καινοτομία, Έρευνα και Τεχνολογία', η νέα Διευθύντρια του ΕΚΤ, Δρ. Εύη Σαχίνη. Μιλώντας για τις στρατηγικές προτεραιότητες του φορέα, αναφέρεται στις δράσεις για την ανάδειξη του ελληνικού ψηφιακού περιεχομένου επιστήμης και πολιτισμού, ενώ παρουσιάζει τον ρόλο του ΕΚΤ ως κεντρικού κόμβου καινοτομίας και διάθεσης έγκριτης γνώσης.

Ποιος ο ρόλος του ΕΚΤ στο σημερινό οικοσύστημα της γνώσης;

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης έχει βασίσει τη δράση του στο τρίπτυχο Γνώση – Αριστεία – Ανάπτυξη. Στόχος μας είναι να υποστηρίζουμε τον ενάρετο κύκλο της γνώσης, από τον ακαδημαϊκό και πολιτιστικό χώρο μέχρι τις δημιουργικές και καινοτομικές βιομηχανίες.

Από την έναρξη της λειτουργίας του το 1980, αποτελεί τον εθνικό φορέα για τη συγκέντρωση, διαφύλαξη, οργάνωση και διάχυση του έγκριτου επιστημονικού περιεχομένου της χώρας. Όντας, εδώ και δεκαετίες, πρωτοπόρος οργανισμός στην υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών και επιχειρησιακών μεθόδων, έχει συνδέσει τον θεσμικό του ρόλο με την υλοποίηση αναπτυξιακών δράσεων και συνεργατικών πρωτοβουλιών για τη μέγιστη διάχυση της επιστημονικής πληροφορίας, την υποστήριξη της ακαδημαϊκής και δημιουργικής κοινότητας και την ανάδειξη της εθνικής ερευνητικής και πολιτιστικής δραστηριότητας.

Στο σύγχρονο, μεταβαλλόμενο οικοσύστημα της γνώσης, όπου η αέναη βελτίωση του ψηφιακού περιεχομένου και των μέσων διάθεσής του είναι η μόνη σταθερά, το ΕΚΤ, έχοντας τεχνογνωσία, στρατηγικές συνεργασίες και υποδομές υψηλού επιπέδου, καλείται να ανταποκριθεί στις ενδιαφέρουσες προκλήσεις, συνεχίζοντας και εξελίσσοντας την αναπτυξιακή του στρατηγική.

Ποιες είναι οι στρατηγικές προτεραιότητες του ΕΚΤ την επόμενη 5ετία;

Στο πλαίσιο που σας ανέφερα, οι στρατηγικές προτεραιότητες του ΕΚΤ για την επόμενη 5ετία εστιάζονται σε 3 άξονες:

α) Στην αύξηση του διαθέσιμου ανοικτού ψηφιακού περιεχομένου μέσα από στρατηγικές συνεργασίες με φορείς έρευνας και πολιτισμού, για την ενίσχυση της διάχυσης και επανάχρησης της γνώσης

β) Στη συγκέντρωση στοιχείων και τη διαμόρφωση δεικτών για την έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία στην Ελλάδα, προκειμένου να διατίθενται σε διεθνείς οργανισμούς, όπως η Eurostat και να υποστηρίζεται η διαμόρφωση πολιτικών βασισμένων σε στοιχεία

γ) Στην ενίσχυση της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας και της αειφόρου ανάπτυξης μέσω της αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων, την υποστήριξη των βιομηχανιών έντασης γνώσης και τη διασύνδεσή τους με την έρευνα και την καινοτομία.

Οι στόχοι αυτοί υποστηρίζονται από τα κατάλληλα εργαλεία και τις ψηφιακές υποδομές που αναπτύσσει και διατηρεί το EKT, οι οποίες επιτρέπουν την παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Η συνεπής υποστήριξη πολιτικών ανοικτής γνώσης και μέσων ενίσχυσης της ακαδημαϊκής έρευνας, της εκπαίδευσης και της παραγωγής έγκριτου πολιτιστικού περιεχομένου, καθιστούν τον οργανισμό έναν αξιόπιστο φορέα, για την ανάδειξη της έρευνας και καινοτομίας σε βασικό μέσο ανάπτυξης για τη χώρα, ιδίως υπό τις παρούσες συνθήκες.

To EKT λειτουργεί, δηλαδή, ως κεντρικός κόμβος διάθεσης έγκριτης γνώσης στην Ελλάδα. Ποιά μέσα χρησιμοποιεί για να επιτελέσει τον ρόλο του αυτό;

Το ΕΚΤ έχει, πράγματι, ως στόχο να αναδείξει τους φορείς που παράγουν έγκριτη γνώση και περιεχόμενο και να αποτελέσει κεντρικό σημείο παροχής πρόσβασης σε αυτό.

Ως προς τον πρώτο άξονα δράσης, αυτόν της αύξησης και επανάχρησης του ψηφιακού περιεχομένου και της διάχυσης της γνώσης, το ΕΚΤ παρέχει μία σειρά από υπηρεσίες προς ακαδημαϊκά ιδρύματα, βιβλιοθήκες, πολιτιστικούς φορείς, εκδότες, παραγωγούς περιεχομένου, αλλά και προς το ευρύ κοινό. Το ΕΚΤ συλλέγει περιεχόμενο (επιστημονικές δημοσιεύσεις, ψηφιακά αρχεία, μεταδεδομένα), το τεκμηριώνει και το διαθέτει μέσα από ψηφιακά αποθετήρια και ηλεκτρονικές πλατφόρμες, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα διαλειτουργικότητας, καθιστώντας το ευρέσιμο και αναζητήσιμο διεθνώς.

Παράλληλα, προσφέρει σειρά υπηρεσιών σε βιβλιοθήκες, όπως ο Εθνικός Συλλογικός Κατάλογος Επιστημονικών Περιοδικών και το σύστημα αυτοματισμού βιβλιοθηκών ΑΒΕΚΤ, οι οποίες διευκολύνουν την αναζήτηση και διάθεση περιεχομένου από τις βιβλιοθήκες της χώρας. Επίσης, υποστηρίζει έγκριτους εκδότες επιστημονικών περιοδικών στην ψηφιοποίηση και διαδικτυακή διάθεση του περιεχομένου τους, μέσα από πλατφόρμες όπως το ePublishing, μια ολοκληρωμένη end-to-end υπηρεσία με εξαιρετικής ποιότητας περιεχόμενο.

Στο πλαίσιο του ρόλου του, αναπτύσσει μια εθνική ηλεκτρονική υποδομή για την επανάχρηση περιεχομένου πολιτιστικών φορέων και το άνοιγμα σημαντικού αριθμού ψηφιακών πολιτιστικών δεδομένων. Παράλληλα, αναδεικνύει τον ρόλο των δημιουργικών βιομηχανιών, διευκολύνοντας την επανάχρηση πολιτιστικού περιεχομένου από αυτές, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ αυτών και των πολιτιστικών φορέων. Επίσης, προσφέρει υπηρεσίες υποστήριξης της νομικής εκκαθάρισης του ψηφιακού περιεχομένου, καθιστώντας ευκολότερη την πρόσβαση και επανάχρηση "ανοικτού περιεχομένου".

Δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στη δικτύωση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, το ΕΚΤ αναπτύσσει συνεργασίες με τους σημαντικότερους φορείς παραγωγής περιεχομένου της χώρας, αλλά και με διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στην ανάδειξη και επανάχρησή του. Συμμετέχει, έτσι, σε διεθνή δίκτυα αριστείας και προγράμματα στους τομείς δράσης του για την περαιτέρω βελτίωση των υποδομών και υπηρεσιών που παρέχει.

Τέλος, δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ευαισθητοποίηση του κοινού και την ενημέρωση σχετικά με την αξιοποίηση του έγκριτου, ανοικτού ψηφιακού περιεχομένου, οργανώνοντας σειρά εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Η προσπάθεια να αναδειχθεί το έγκριτο ελληνικό επιστημονικό και πολιτιστικό περιεχόμενο σε διεθνείς πλατφόρμες αναζήτησης, όπως η Google, η Wikipedia, τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλες διεθνείς βάσεις δεδομένων, είναι συνεχής, συνεπής και ολοένα πιο αποδοτική.

Ποιες είναι οι δράσεις του ΕΚΤ όσον αφορά τη συγκέντρωση στοιχείων και τη διαμόρφωση δεικτών για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία;

Ως προς τον άξονα της υποστήριξης της διαμόρφωσης τεκμηριωμένων και βασισμένων σε στοιχεία πολιτικών για την καινοτομία, ο ρόλος του ΕΚΤ εστιάζεται στη συλλογή των δεδομένων για την έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα, τη δημιουργία κατάλληλων μοντέλων ερμηνείας τους, ώστε να καθίστανται αξιοποιήσιμα από τους φορείς διαμόρφωσης πολιτικής στους τομείς δραστηριοποίησης του, όπως η έρευνα, η τεχνολογική ανάπτυξη και η καινοτομία.

Το ΕΚΤ δραστηριοποιείται συστηματικά στην έκδοση επιστημονικών μελετών για τη μέτρηση της ερευνητικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και δείκτες. Παράλληλα, από το 2012, έχει αναλάβει την επίσημη καταγραφή και εξαγωγή εθνικών στατιστικών στοιχείων για την έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνεται στη δραστηριοποίηση των δημόσιων φορέων, αλλά και των επιχειρήσεων της χώρας. Για τη δράση αυτή, το ΕΚΤ συνεργάζεται με τον ΟΑΣΑ και τη Eurostat, ακολουθώντας τις επίσημες ευρωπαϊκές οδηγίες, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας των στατιστικών δεικτών της χώρας.

Με ποιο τρόπο το ΕΚΤ συμβάλλει στην προώθηση της καινοτομίας και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων;

Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση παρεμβάσεων για την ενίσχυση της καινοτομίας στον επιχειρησιακό και παραγωγικό τομέα, μέσω της ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών και της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων έρευνας, αποτελεί τομέα που το ΕΚΤ δραστηριοποιείται ενεργά εδώ και πολλά χρόνια.

Το ΕΚΤ προσφέρει υπηρεσίες ενημέρωσης και διασύνδεσης τόσο στην ακαδημαϊκή όσο και την ερευνητική κοινότητα, με στόχο την πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, πληροφορίες για επιχειρηματικούς κλάδους και αγορές, καθώς και σχετικές μελέτες, εργαλεία ενίσχυσης της παραγωγικότητάς τους, αλλά και νομικά εργαλεία διευκόλυνσης της διαχείρισης των πόρων τους.

Σημαντική δράση του ΕΚΤ προς αυτή την κατεύθυνση είναι ο συντονισμός του δικτύου Εnterprise Europe Network-Hellas, του μεγαλύτερου δικτύου που παρέχει ολοκληρωμένες υπηρεσίες στις ελληνικές επιχειρήσεις ώστε να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Επίσης, το ΕΚΤ διαθέτει μακρόχρονη εμπειρία ως Εθνικό Σημείο Επαφής για τα ευρωπαϊκά προγράμματα (7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, CIP, Ορίζοντας 2020), υποστηρίζοντας τη συμμετοχή των ελληνικών ερευνητικών ομάδων.

Η διαρκής μέριμνα για την ενίσχυση νέων Ελλήνων που επιθυμούν να επιχειρήσουν, μέσα από την παροχή υπηρεσιών μεταφοράς τεχνογνωσίας και γνώσης από τον χώρο της έρευνας σε αυτόν της επιχειρηματικότητας είναι χαρακτηριστικό της στρατηγικής μας.

Όλα τα παραπάνω που αφορούν και τους τρεις άξονες δράσεις του ΕΚΤ, εξηγούν τον ρόλο του ως κεντρικής ηλεκτρονικής υποδομής για το έγκριτο ελληνικό ψηφιακό περιεχόμενο, την αξιοποίηση και επανάχρησή του στην επιχειρηματικότητα, την ανάπτυξη και τον πολιτισμό.

Τα "ανοικτά δεδομένα" και οι "τεχνολογίες νέφους" αποτελούν όρους που ακούγονται ολοένα και συχνότερα πλέον όσον αφορά τη διάχυση του περιεχόμενου. Σε ποιο βαθμό το ΕΚΤ ακολουθεί/ υιοθετεί τις "τάσεις" αυτές;

Τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν κομβικό σημείο στην στρατηγική του ΕΚΤ. Καταρχάς, η διευκόλυνση του "ανοίγματος" των δεδομένων μέσα από την παροχή κατάλληλων τεχνολογικών και νομικών εργαλείων είναι μέρος των δράσεών του. Αλλά και ο ίδιος οργανισμός κάνει εκτεταμένη χρήση ανοικτών δεδομένων. Η ανάδειξη μεθόδων αξιοποίησης των ανοικτών δεδομένων σε όλους τους άξονες δράσης του ΕΚΤ, είτε μιλάμε για τη διάχυση του ψηφιακού περιεχομένου, είτε για την εξαγωγή μετρικών στοιχείων είτε για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, είναι διαρκής. Το ερώτημα δεν είναι πλέον το αν πρέπει να χρησιμοποιούνται τα ανοικτά δεδομένα, αλλά ποιος είναι ο καταλληλότερος τρόπος για να γίνεται αυτό.

Μας απασχολεί, λοιπόν, συστηματικά ο προσδιορισμός και η διαχείριση των άυλων αγαθών του οργανισμού, καθώς και η επανάχρησή τους. Δηλαδή το πώς καθίστανται τα δεδομένα ανοικτά διαθέσιμα, με όρους τεχνολογικούς, νομικούς αλλά και πρακτικούς.

Εξίσου σημαντική παράμετρος της στρατηγικής του οργανισμού, αποτελεί η χρήση των τεχνολογιών νέφους. Το ΕΚΤ, υιοθετώντας διαχρονικά τεχνολογίες αιχμής, μεταβαίνει από τη λογική της παροχής υπηρεσιών, μέσω της εγκατάστασης λογισμικού, στη λογική των υπηρεσιών νέφους. Οι φορείς με τους οποίους συνεργάζεται το ΕΚΤ έχουν πλέον τη δυνατότητα να αξιοποιούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες αποθετηρίων και όχι μόνο "στο σύννεφο". Δεν προσφέρουμε πλέον, μια πύλη όπου οι χρήστες μεταφορτώνουν περιεχόμενο ή βρίσκουν πληροφορία, αλλά μία διαδικτυακή πλατφόρμα παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών.

Τα ανοικτά δεδομένα και οι υπηρεσίες νέφους υπηρετούν τη στόχευση του ΕΚΤ για την παροχή διασυνδεμένων δεδομένων και πληροφορίας, ανοικτά προσβάσιμων. Για τον σκοπό αυτό, άλλωστε, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης υποστηρίζει ενεργά τη δημιουργία μοντέλων ανοικτής πρόσβασης και την υιοθέτηση αντίστοιχων πολιτικών. Διότι πιστεύουμε ότι συμβάλλουν και υπηρετούν με πρόσφορο και αποτελεσματικό τρόπο την εξέλιξη του οικοσυστήματος της γνώσης, η οποία μπορεί να εξασφαλίσει την αειφόρο ανάπτυξη.

http://kainotomia.ekt.gr/issue/2013/93/#/20/