Οι Στρατηγικές Έρευνας και Καινοτομίας για Εξυπνη Εξειδίκευση (RIS3) χρειάζεται να συντονιστούν με τις εθνικές πολιτικές

Rafael Rodriguez Clemente

Καθηγητής, Ανώτατος Σύμβουλος Επιστημονικών Ερευνών στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο για την Έρευνα

Τεύχος 96 | Ιούν.-Αύγ. 2014

Συνέντευξη

Ο καθηγητής Rafael Rodriguez, Ανώτατος Σύμβουλος Επιστημονικών Ερευνών στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο για την Έρευνα, και διοργανωτής του πρώτου Συνεδρίου WIRE 2010, μιλάει για τις Στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης και πώς αυτές μπορούν να οδηγήσουν στην αποτελεσματική περιφερειακή διακυβέρνηση.

 

Πώς μπορούν οι Περιφέρειες να "μεταφράσουν" τις Στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης σε ένα μείγμα πολιτικής με στόχο μια αποτελεσματική διακυβέρνηση;

Αυτή δεν είναι μια εύκολη ερώτηση, καθώς κάθε κράτος-μέλος οφείλει να υποβάλει μια Συμφωνία Σύνδεσης πριν να είναι σε θέση να κάνει προβλέψεις για την εφαρμογή των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Έτσι, οι Στρατηγικές Έρευνας και Καινοτομίας για Εξυπνη Εξειδίκευση (RIS3) χρειάζεται να συντονιστούν με τις εθνικές πολιτικές. Αν μία περιοχή έχει σχεδιάσει μια αποτελεσματική Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας βασιζόμενη σε μία συμμετοχική προσπάθεια που θα αφήνει χώρο στις θέσεις του παραγωγικού και ακαδημαϊκού τομέα, τότε δεν θα είναι δύσκολο να καταρτιστεί μία στρατηγική ανάπτυξης των υποδομών χρηματοδοτούμενη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ERDF. Στόχος της στρατηγικής αυτής θα είναι να υποστηρίξει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με την προοπτική ανοίγματος σε νέες, βελτιωμένες αγορές, να στηρίξει επιχειρήσεις που ξεκινούν να δραστηριοποιούνται και προέρχονται από την ανάπτυξη των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων (χρηματοδοτούμενων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ERDF, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο – ESF ή ακόμη και από το Πρόγραμμα Horizon 2020 ή από Περιφερειακά Προγράμματα).

Η βασική ιδέα είναι πως εφόσον οι στόχοι και οι προτεραιότητες της Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας (RIS3) είναι σαφείς, θα πρέπει να υπάρξει ανοιχτός διάλογος με το κράτος-μέλος, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον τοπικό ενδιαφερόμενο για τον σχεδιασμό ενός "οδικού χάρτη" όπου το μείγμα πολιτικών μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να χρηματοδοτηθούν συμπληρωματικοί στόχοι. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αποφευχθούν προσπάθειες που αλληλεπικαλύπτονται. Αναμφισβήτητα, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης ώστε να προλαμβάνεται ο αποπροσανατολισμός από τους στόχους που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των πολιτικών και των παραγωγικών δυνάμεων κάθε περιοχής.

Ποιοι είναι οι παράγοντες-κλειδιά που συνδέουν τις Στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης και την ανάπτυξη που βασίζεται στη γνώση;

Είναι απαραίτητη μια αποδοτική αμοιβαία αναγνώριση μεταξύ του ακαδημαϊκού τομέα και του τομέα της βιομηχανίας η οποία βασίζεται σε προηγούμενα προγράμματα και σχέδια συνεργασίας, καθώς και η ύπαρξη εργαστηρίων έρευνας και ανάπτυξης μέσα στις εταιρείες αλλά και υψηλά καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού. Σε διαφορετική περίπτωση, θα δημιουργηθεί επικοινωνιακό κενό και θα υπάρξουν σοβαρές δυσκολίες στην διαδικασία απορρόφησης της γνώσης από τις εταιρείες.

Τι σημαίνει για μια περιφέρεια σύγκλισης (convergence region) να φτιάξει και να εφαρμόσει μια Στρατηγική Καινοτομίας;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια περιφέρεια σύγκλισης έχει ωφεληθεί από τα Διαρθρωτικά Ταμεία στη δημιουργία και την κατασκευή των βασικών υποδομών, όπως δρόμοι, σιδηροδρομικές γραμμές και πανεπιστημιουπόλεις. Παρ’ όλ’ αυτά, σε πολλές περιπτώσεις, η βιομηχανική τους βάση είναι παραδοσιακή και με μικρές δυνατότητες για διεθνή ανταγωνιστικότητα. Η Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας δίνει την ευκαιρία να προωθηθεί η ανάπτυξη σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο: κάνοντας εντατική χρήση της δυνατότητας της γνώσης και της επιχειρηματικής ώθησης (επιχειρηματική διαδικασία της ανακάλυψης), ως εναλλακτική λύση για να ωριμάσουν οι τομείς που δεν μπορούν να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας (τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας παρατηρούνται στις περιφέρειες σύγκλισης που έχουν οφέλη ουσιαστικής υποστήριξης από τα Διαρθρωτικά Ταμεία).

Δεδομένου ότι υπήρξατε ο διοργανωτής του πρώτου Συνεδρίου WIRE, πώς κρίνετε την εξέλιξη του θεσμού μέχρι σήμερα και πώς μπορούμε να τον κάνουμε καλύτερο στο μέλλον;

Τα Συνέδρια WIRE αποτέλεσαν σπουδαίες ευκαιρίες για να προταθούν νέα μέτρα. Για την ακρίβεια, ήταν το WIRE 2010 που πρότεινε να προσανατολιστούμε σε αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως Στρατηγικές Έρευνας και Καινοτομίας για την Εξύπνη Εξειδίκευση (RIS3), ως μια εναλλακτική της παραδοσιακής περιφερειακής ανάπτυξης. Κατά τη γνώμη μου, τα Συνέδρια WIRE λειτουργούν ως πλατφόρμες ανάλυσης και ανταλλαγής απόψεων επί των Περιφερειακών Πολιτικών της ΕΕ, καθώς ενσωματώνουν τις εμπειρίες από διαφορετικά μέρη της Ευρώπης.

Interview with Rafael Rodriguez #WIRE2014eu