 |
|
Ed SimonsΠρόεδρος euroCRIS Τεύχος 105 | Σεπτέμβριος 2016-Νοέμβριος 2016 Συνέντευξη |
|
|
Με αφορμή την ετήσια Συνάντηση "euroCRIS Strategic Membership Meeting" των εταίρων και της κοινότητας του euroCRIS, του διεθνούς οργανισμού που ασχολείται με τα Πληροφοριακά Συστήματα Ερευνητικών Δραστηριοτήτων (Current Research Information Systems - CRIS), η οποία πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο 2016 στην Αθήνα, ο Μαργαρίτης Προέδρου συνάντησε τον Ed Simons, Πρόεδρο του euroCRIS, και συνομίλησαν για τις κύριες δραστηριότητες του οργανισμού, τις προοπτικές για το μέλλον, καθώς επίσης και για την ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα. |
|
|
Ποιες είναι οι κύριες δραστηριότητες του οργανισμού euroCRIS; Πρόκειται για έναν οργανισμό με αντικείμενο την πληροφόρηση για την έρευνα και οι δύο κύριες δραστηριότητές μας είναι η ανάπτυξη και η υποστήριξη του CERIF του διεθνούς προτύπου CERIF (Common European Research Information Format), που στοχεύει να παρέχει συγκεκριμένο πρότυπο για την ανταλλαγή των ερευνητικών πληροφοριών από το ένα σύστημα CRIS (Current Research Information System) σε άλλο, όπως για παράδειγμα από ένα σύστημα CRIS σε ένα αποθετήριο ή από ένα τοπικό σύστημα CRIS σε ένα εθνικό. Αυτή είναι μια από τις λειτουργίες του CERIF. Μια άλλη λειτουργία του είναι ότι πρόκειται για ένα μοντέλο δεδομένων που λειτουργεί ως πρότυπο για την ανάπτυξη και το κτίσιμο Πληροφοριακών Συστημάτων Ερευνητικών Δραστηριοτήτων. Άλλωστε το CERIF προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλα τα κράτη μέλη της. Πρόκειται λοιπόν για ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο. Η δεύτερη δραστηριότητά μας, ως euroCRIS, είναι η διοργάνωση συναντήσεων και εκδηλώσεων. Για παράδειγμα δύο φορές τον χρόνο έχουμε συνάντηση των μελών μας και κάθε δύο χρόνια έχουμε ένα διεθνές συνέδριο. Η ιδέα πίσω από αυτές τις εκδηλώσεις είναι να έρθει πιο κοντά η κοινότητα, να έρθουν πιο κοντά οι ενδιαφερόμενοι και όσοι σχετίζονται με πληροφοριακά συστήματα για την έρευνα, ερευνητές, μάνατζερ ερευνητικών έργων, διαμορφωτές πολιτικής, άλλοι παρεμφερείς οργανισμοί, κ.λπ. Γιατί τα συστήματα CRIS είναι σημαντικά για την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα; Είναι αλήθεια ότι τα συστήματα αυτά είναι σημαντικά όπως προανέφερα για ένα πλήθος ενδιαφερόμενων. Για παράδειγμα είναι πολύ σημαντικά για τη διαχείριση ερευνητικών ινστιτούτων και πανεπιστημίων. Γιατί; Επειδή, τα συστήματα CRIS τους παρέχουν δεδομένα σχετικά με το πώς θα γίνει η έρευνα και πώς οι ερευνητικές ομάδες λειτουργούν μέσα στους οργανισμούς. Είναι ένα εργαλείο για τους manager να δουν αν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι και σκοποί της έρευνας, ποια είναι τα αδύναμα σημεία, ποια είναι τα δυνατά σημεία, ποιος είναι παραγωγικός και ποιος όχι, κ.λπ. Λειτουργεί δηλαδή, καταρχάς, ως μια βάση δεδομένων για τη διαχείριση πληροφοριών. Επιπλέον, τα συστήματα CRIS είναι πολύ σημαντικά για τους ίδιους τους ερευνητές, για όλες τις πλευρές της έρευνας, για τα ερευνητικά έργα και για όσους απασχολούνται σε αυτά, για όσους είναι ενάντιοι σε κάποιο έργο, για τον χρόνο και το χρήμα που δαπανάται σε ένα έργο, για τα αποτελέσματα των έργων όσον αφορά τις εκδόσεις, τα δεδομένα, κ.λπ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένας ερευνητής μπορεί να κάνει χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε ένα σύστημα CRIS για να δημιουργήσει ένα βιογραφικό σημείωμα για κάποια ιστοσελίδα ή ακόμα και για να κάνει αίτηση για κάποια δουλειά, όπου θα φαίνεται η επαγγελματική του πορεία. Ή όταν, για παράδειγμα, θέλει να παραστεί σε ένα συνέδριο, θα μπορεί να αξιοποιήσει δεδομένα από το CRIS για να προβάλει τη δράση του. Τα συστήματα αυτά έχουν, όμως, και μια ακόμη σημαντική λειτουργία, καθώς υποστηρίζουν την αξιολόγηση της έρευνας σε εθνικό επίπεδο. Σε πολλές χώρες υπάρχει σύστημα αξιολόγησης των ερευνητικών κέντρων και για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζονται στοιχεία και δεδομένα τα οποία εξάγονται από τα συστήματα CRIS, που χρησιμοποιούνται ως βάση για να παρέχουν πληροφορίες σε εθνικό επίπεδο. Σε ακόμα πιο γενικό επίπεδο, τα συστήματα CRIS είναι σημαντικά για να ενημερώνεται το κοινό για τα ερευνητικά αποτελέσματα, σε διεθνές επίπεδο. Τα συστήματα CRIS είναι σημαντικά γιατί λειτουργούν ως πρωτογενής πηγή πληροφόρησης για άλλα συστήματα. Για αυτό και πλέον σε πολλές χώρες και ερευνητικά κέντρα, το CRIS είναι το βασικό σύστημα που παρέχει πληροφόρηση στα αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης του ερευνητικού κέντρου ή σε αποθετήρια καταχώρησης δεδομένων. Αυτό δηλαδή που γίνεται είναι η αποθήκευση των πληροφοριών της έρευνας σε ένα σύστημα CRIS και στη συνέχεια εξάγεται και μοιράζεται σε όποιους ζητούν πληροφόρηση. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τον ερευνητή, γιατί πρέπει να διαχειριστεί τις πληροφορίες για ένα μόνο σύστημα, σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου κάθε εμπλεκόμενος είχε μια συγκεκριμένη μορφή καταχώρησης πληροφοριών, άλλη η κυβέρνηση, άλλη η Ευρωπαϊκή Ένωση, κ.λπ., ακόμα και αν επρόκειτο για τις ίδιες πληροφορίες. Το σύστημα CRIS τους λύνει τα χέρια για την καταγραφή των πληροφοριών και στη συνέχεια τον διαμοιρασμό της στα άλλα συστήματα. Πιστεύετε ότι οι ερευνητές είναι εξοικειωμένοι με τα συστήματα CRIS; Εξαρτάται φυσικά ανά περίπτωση, αλλά μιλώντας για το πανεπιστήμιό μου, ναι είναι εξοικειωμένοι με αυτό γιατί έχουν προσωπική επαφή με το σύστημα και βλέπουν στην πράξη τα πλεονεκτήματα του, να μπορείς να διαχειριστείς όλες τις ερευνητικές πληροφορίες σε μια και μόνο πλατφόρμα. Ίσως δεν είναι εύκολο για τους ερευνητές να δημοσιεύουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους σε διαφορετικές πλατφόρμες, με διαφορετικές προδιαγραφές… Αυτό ακριβώς εννοώ. Αυτό λοιπόν, που τονίζουμε στους ερευνητές είναι ότι άπαξ και χρησιμοποιήσετε το σύστημα CRIS δεν χρειάζεται να ανησυχείτε, καθώς όλες οι πληροφορίες θα παρέχονται αυτόματα και στα άλλα συστήματα. Αυτή είναι και η κεντρική ιδέα. Πώς οραματίζεστε το μέλλον των συστημάτων CRIS στην Ευρώπη; Ποιος θα ήταν ο ρόλος του euroCRIS; Βλέποντας και τις τρέχουσες τάσεις ή το πώς έχει διαμορφωθεί η κατάσταση έως τώρα, νομίζω ότι τα συστήματα CRIS θα γίνονται όλο και πιο σημαντικά γιατί σχεδόν σε όλες τις χώρες, για τις οποίες είμαι σε θέση να έχω σαφή εικόνα, τα συστήματα αυτά αποτελούν πρωταρχική πηγή πληροφοριών για την έρευνα και στη συνέχεια η πληροφόρηση διαχέεται στα αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης. Επιπλέον, επειδή αποτελούν πηγή αξιολόγησης και καθορισμού κριτηρίων (benchmarking) για την έρευνα θα γίνονται σταδιακά όλο και πιο αποδεκτά και εφαρμόσιμα, και θα αυξάνεται η σημασία τους. Ουσιαστικά, οι δυνατότητες των συστημάτων CRIS θα γίνουν εν καιρώ γνωστές, ακόμα και σε ανθρώπους ή ομάδες που μέχρι πρότινος αγνοούσαν την ύπαρξή τους. Και εφόσον είμαστε ένας οργανισμός που έχει ως αντικείμενο τα συστήματα CRIS και αντιπροσωπεύει και την αντίστοιχη κοινότητα, φυσικά και θα συνεχίσουμε να προωθούμε την ανάπτυξη αυτή. Ποια πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα για μια βιώσιμη Ευρωπαϊκή Υποδομή Ερευνητικών Πληροφοριών; Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση. Έχουμε για παράδειγμα τη νέα πρωτοβουλία που ονομάζεται European Open Science Cloud (EOSC). Τα δελτία δεδομένων (data sheets) θα πρέπει να είναι εύκολα στην αναζήτηση, προσβάσιμα, με δυνατότητα επανάχρησης, διαλειτουργικά. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι απαραίτητη η πληροφορία που υπάρχει στα συστήματα CRIS. Γιατί στα συστήματα αυτά περιλαμβάνονται πολλές πληροφορίες που σχετίζονται με τη δυνατότητα πρόσβασης στα δεδομένα, την πρόσβαση σε αυτά και τη διαλειτουργικότητα τους. Για να επανέλθω λοιπόν, στις υποδομές των πληροφοριακών συστημάτων ερευνητικών δραστηριοτήτων πιστεύω ότι η πρωτοβουλία EOSC είναι μια καλή αρχή. Ως euroCRIS προσπαθούμε να έρθουμε σε επαφή με τους ανθρώπους από το EOSC, να συζητήσουμε μαζί τους και να τους βάλουμε την ιδέα ότι θα πρέπει να συμπεριλάβουν συστήματα CRIS ως στοιχείο ή ως μέρος της πρωτοβουλίας αυτής. Μια άλλη υποδομή για πληροφόρηση που σχετίζεται με ερευνητικές δραστηριότητες, και που υπάρχει ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι η υποδομή OpenAIRE η οποία επιτρέπει την ανοικτή πρόσβαση σε ερευνητικά αποτελέσματα της ΕΕ. Εμείς στο euroCRIS θα πρέπει επίσης να συνεργαστούμε μαζί τους και να δούμε πώς θα δημιουργήσουμε προστιθέμενη αξία και προστιθέμενη λειτουργικότητα και θα μεταφέρουμε τεχνογνωσία για να επιτύχουμε τη βέλτιστη χρήση και λειτουργικότητα του OpenAIRE. Ουσιαστικά και οι δύο αυτές υποδομές είναι πολύ σημαντικές, και για να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει να συνεργαστούμε μαζί τους. Πώς βλέπετε το μέλλον της Ανοικτής Πρόσβασης και της Ανοικτής Επιστήμης; Δεν ξέρω αν είμαι το κατάλληλο άτομο για να τοποθετηθώ πάνω σε αυτό το ερώτημα, γιατί η αλήθεια είναι ότι τα θέματα της Ανοικτής Πρόσβασης δεν είναι στις προτεραιότητες του euroCRIS. Άλλωστε, όπως ήδη έχω προαναφέρει, το euroCRIS έχει δύο ξεκάθαρους στόχους, την ανάπτυξη του CERIF και την ανταλλαγή πληροφορίας και γνώσης στην ερευνητική κοινότητα. Γνώμη μου, πάντως, είναι πώς δεν μπορούν τα πάντα να είναι ανοικτά. Πρόκειται για παρανόηση αν κάποιος πιστεύει ότι όλα τα επιστημονικά δεδομένα μπορούν να είναι ανοικτά, καθώς υπάρχουν πολλά είδη έρευνας που δεν μπορούν να μοιράζονται ή να δημοσιοποιούνται καθώς υπόκεινται σε νομικούς κανόνες περί απόρρητου. Σε πολιτικό όμως επίπεδο, η ανοικτή επιστήμη και η ανοικτή πρόσβαση είναι ένα μεγάλο θέμα που αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια και θα συνεχίσει να προωθείται. Κατά τη γνώμη μου η πρόκληση είναι να λειτουργήσει η ανοικτή πρόσβαση σε επιχειρησιακό επίπεδο. Συνεπώς το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα μπορέσει κάποιος να δημιουργήσει μια υποδομή όπου η ανοικτότητα θα είναι εφικτή. Και για να πάμε ένα επίπεδο πιο πέρα, για να απαντηθεί αυτή η ερώτηση θα πρέπει να τεθεί η ερώτηση ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να λειτουργήσουν οι υποδομές ανοικτής πρόσβασης και ανοικτής επιστήμης. Θα μπορούσα να δώσω τουλάχιστον τρεις προϋποθέσεις που θα πρέπει να εκπληρωθούν. Η πρώτη είναι ότι θα πρέπει να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Θα πρέπει λοιπόν να χρησιμοποιούμε την ίδια ορολογία, το ίδιο λεξιλόγιο, καθώς και το ίδιο σύστημα ταξινόμησης. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι να χρησιμοποιούμε μοναδικά αναγνωριστικά (unique identifiers) για όλα τα αντικείμενα στον τομέα της πληροφόρησης για την έρευνα. Όχι μόνο για τα άτομα, όχι μόνο για τους οργανισμούς, αλλά και για τα έργα. Μια τρίτη προϋπόθεση για να λειτουργήσουν οι υποδομές ανοικτής επιστήμης και ανοικτής πρόσβασης είναι να υπάρχει ένα ενιαίο πρότυπο ανταλλαγής πληροφοριών (standard exchange format). Αν όλα τα συστήματα που συνδέονται με το δίκτυο και τις υποδομές ακολουθούν διαφορετικά πρότυπα, στην πράξη δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν οι υποδομές ανοικτής πρόσβασης και ανοικτής επιστήμης. Οι πολιτικοί είναι ενήμεροι για κάποια από αυτά τα στοιχεία και για κάποιες από τις προϋποθέσεις αυτές, είναι λιγότερο ενήμεροι για άλλες και θεωρώ ότι μια από τις προκλήσεις και τους κύριους στόχους του euroCRIS και των άλλων οργανισμών του χώρου αυτού, είναι να κάνεις τους διαμορφωτές πολιτικής να συνειδητοποιήσουν ότι όλες αυτές οι συνθήκες θα πρέπει να πληρούνται και όχι μόνο κάποιες από αυτές. |
|