Η επιστημονική κοινότητα πρέπει να προσαρμοστεί στην αλλαγή που φέρει η ψηφιακή τεχνολογία

Mark Thorley

Επικεφαλής Διαχείρισης Δεδομένων, Natural Environment Research Council (NERC) / Research Councils UK (RCUK) / Committee on Data for Science and Technology (CODATA)

Τεύχος 98 | Δεκ. 2014-Φεβ. 2015

Συνέντευξη

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΕΚΤ στο πλαίσιο του 4ου Συνεδρίου "Ανοικτή Πρόσβαση@ΕΚΤ", ο Mark Thorley, Επικεφαλής Διαχείρισης Δεδομένων, Natural Environment Research Council (NERC) / Research Councils UK (RCUK) / Committee on Data for Science and Technology (CODATA), μιλάει για την εφαρμογή των πολιτικών Ανοικτής Πρόσβασης στα ερευνητικά δεδομένα, αλλά και το μέλλον της επιστήμης.

Ποια είναι η πολιτική του Research Councils UK (RCUK) για την Ανοικτή Πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα;

To RCUK δεν έχει μία μοναδική πολιτική πρόσβασης στα δεδομένα, αλλά ένα σύνολο κοινών αρχών, οι οποίες βασίζονται στους κανόνες του ΟΟΣΑ για τα δημόσια χρηματοδοτούμενα ερευνητικά δεδομένα. Τα δεδομένα αναγνωρίζονται ως δημόσιο αγαθό που πρέπει να γίνεται διαθέσιμο για δημόσιο όφελος εγκαίρως, λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψιν ορισμένους περιορισμούς, όπως η εμπορική εμπιστευτικότητα. Ο ΟΟΣΑ παρέχει τη θεμελιώδη βάση από την οποία οι μεμονωμένοι οργανισμοί αναπτύσσουν τους δικούς τους κανόνες πολιτικής.

Επομένως, οι πολιτικές για την ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα των διαφορετικών συμβουλίων είναι παρεμφερείς, καθώς έχουν ως στόχο τα δεδομένα να είναι επαναχρησιμοποιήσιμα και διαθέσιμα, διαφέρουν ωστόσο όσον αφορά τα χρονικά όρια ή τους περιορισμούς που ενδέχεται να επιβάλλουν. Κάποιοι τομείς, όπως η ιατρική, έχουν περισσότερους περιορισμούς, καθώς αφορούν δεδομένα σχετικά με ανθρώπους. Αντίθετα, στις περιβαλλοντικές επιστήμες τα δεδομένα τείνουν να είναι ανοικτά, με εξαίρεση κάποιες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα την προστασία ειδών υπό εξαφάνιση από καταστροφές.

Πόσο επιτυχής έχει αποδειχθεί αυτή η πολιτική μέχρι στιγμής, και ποια είναι τα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσετε;

Οι πολιτικές υφίστανται εδώ και κάποιο καιρό και υπάρχουν ήδη αρκετά ερευνητικά δεδομένα ανοικτά και διαθέσιμα, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι η διαδικασία αυτή αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα για τους οργανισμούς που στηρίζουν με χρηματοδότηση τις κατάλληλες υποδομές διαχείρισης και διάδοσης των δεδομένων.

Όσον αφορά τα επόμενα βήματα, σκεφτόμαστε να υλοποιήσουμε μία μοναδική, ενοποιημένη πολιτική δεδομένων για τα ερευνητικά συμβούλια, έτσι ώστε να έχουν κοινή πολιτική, αλλά και για τη διευκόλυνση της κατανόησης και αναγνώρισης των διαφορών μεταξύ των επιστημονικών κλάδων, οι οποίες θα πρέπει να αντανακλώνται στην πολιτική.

Με ποιος τρόπους το Natural Environment Research Council (NERC) διευκολύνει την εφαρμογή της ανοικτής πρόσβασης στα ερευνητικά δεδομένα;

Το NERC, το ερευνητικό συμβούλιο στο οποίο συμμετέχω, έχει έναν αριθμό απαιτήσεων όταν κάποιος υποβάλει αίτηση για χρηματοδότηση της έρευνάς του. Αρχικά, πρέπει να παρέχει ένα συνοπτικό πλάνο ώστε να αναγνωρίζονται τα βασικά σύνολα δεδομένων με μακροπρόθεσμη αξία τα οποία προβλέπει ότι θα δημιουργήσει. Στην περίπτωση που λάβει την επιχορήγηση, πρέπει μέσα σε έξι μήνες να αναπτυχθεί ένα μεγαλύτερο ολοκληρωμένο πλάνο, από κοινού με ένα από τους επτά περιβαλλοντολογικούς τομείς του NERC.

Η βασική μας δραστηριότητα είναι η υποστήριξη με χρηματοδότηση και η διαχείριση ενός δίκτυο περιβαλλοντικών τομέων, τα οποία με τη σειρά τους διαχειρίζονται και κάνουν διαθέσιμα στην ευρύτερη κοινότητα περιβαλλοντικά δεδομένα για μακροπρόθεσμη χρήση.

Έτσι, ο ερευνητής που θα λάβει χρηματοδότηση από το NERC υποχρεούται να αλληλοεπιδρά με το σχετικότερο data centre και να διασφαλίζει ότι τα σύνολα δεδομένων που παράγει η έρευνα του, συγκεκριμένα τα δεδομένα που έχουν οριστεί ως δεδομένα μακροπρόθεσμης αξίας -δεν διαχειριζόμαστε όλα τα δεδομένα για πάντα- θα καταχωρηθούν στο data centre εγκαίρως με τα κατάλληλα μεταδεδομένα. Στη συνέχεια, το NERC δεσμεύεται να τα διαχειριστεί μακροπρόθεσμα.

Άλλη βασική δράση μας είναι η συνεργασία με την ευρύτερη κοινότητα, με στόχο να επωφεληθούμε από τα διαθέσιμα δεδομένα, και να συνεργαστούμε με άλλους οργανισμούς, ειδικά εμπορικούς. Με αυτό τον τρόπο, η εμπορική βιομηχανία μπορεί να αποκτήσει αξία από τα δεδομένα που τους διαθέτουμε μέσω διαφόρων προγραμμάτων. Η διασύνδεση των δεδομένων με προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν μπορεί να συνεισφέρει στη λύση τους και τελικά την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.

Πιστεύετε ότι η Ανοικτή Επιστήμη αποτελεί θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η επιστήμη;

Όπως ανέφερα και στην ομιλία μου, πιστεύω ότι ο τρόπος που διεξάγεται η επιστήμη, δηλαδή η ορθολογική διαδικασία παραγωγής που ακολουθείται, δεν αλλάζει. Μετακινούμαστε, ωστόσο, προς την ψηφιακή εποχή, και αυτό επιφέρει αλλαγές στις προσδοκίες της ευρύτερης κοινότητας.

Στην ψηφιακή εποχή, όπου οι περισσότεροι άνθρωποι, τουλάχιστον στην Ευρώπη, έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και έχουν τη δυνατότητα να δημοσιεύσουν οτιδήποτε, προκύπτει η προσδοκία ότι όλα είναι διαθέσιμα και δωρεάν. Επομένως ως ερευνητές πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι προσδοκίες έχουν αλλάξει και η έρευνά μας πρέπει να ανταποκρίνεται και να στηρίζει αυτές τις προσδοκίες με έναν πιο ανοικτό τρόπο. Ομοίως, πρέπει να διασφαλίζουμε την ανοικτότητα της επιστήμης, και ως εκ τούτου τη διαφάνεια της έρευνας. Οι μέρες της τυφλής εμπιστοσύνης στους επιστήμονες έχουν περάσει, τώρα πρέπει να δικαιολογούμε τα αποτελέσματά μας και να είμαστε προετοιμασμένοι να τα υπερασπίσουμε στηρίζοντάς τα με δεδομένα τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους οι οποίοι επιθυμούν να αναπαράγουν την έρευνά μας. Επομένως, το παράδειγμα της Aνοικτής Πρόσβασης πρέπει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο το ερευνητικό υλικό και τα ερευνητικά αποτελέσματα διατίθενται, και όχι τις πρακτικές της έρευνας.

Πιστεύω ότι η επιστημονική κοινότητα πρέπει να προσαρμοστεί στην αλλαγή που φέρουν η ψηφιακή τεχνολογία, το διαδίκτυο και η κοινωνία δικτύων. Ομοίως, πολλές άλλες βιομηχανίες και οργανισμοί χρειάστηκε να αλλάξουν, όπως και η ίδια η κοινωνία αντιμετώπισε τις προκλήσεις της κοινωνίας δικτύων, και η επιστημονική έρευνα δεν αποτελεί εξαίρεση.