Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας & Κοινωνίας (DESI) 2016: Πρόοδος με αργό ρυθμό για την ΕΕ, 26η η Ελλάδα

Τα αποτελέσματα του Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) για το 2016 ανακοινώθηκαν πριν λίγες ημέρες στις Βρυξέλλες. Από τα αποτελέσματα αυτά προκύπτει ότι οι χώρες της ΕΕ έχουν σημειώσει πρόοδο σε τομείς όπως η συνδεσιμότητα, οι ψηφιακές δεξιότητες και οι δημόσιες υπηρεσίες, σε σχέση με πέρυσι, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε τη Στρατηγική για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά. Απαιτούνται όμως μέτρα, καθώς ο ρυθμός προόδου επιβραδύνεται. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ των 28 κρατών-μελών, έχοντας σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τη συνδεσιμότητα.

Ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) αποτελεί ένα νέο διαδικτυακό εργαλείο μέτρησης της προόδου των κρατών μελών της ΕΕ προς την ψηφιακή οικονομία και κοινωνία. Eίναι ένας σύνθετος δείκτης που κατάρτισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ CNECT), ο οποίος συναθροίζει μια σειρά σχετικών δεικτών διαρθρωμένων γύρω από 5 παραμέτρους: συνδεσιμότητα, ανθρώπινο κεφάλαιο, χρήση του διαδικτύου, ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας και ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες.

Τα αποτελέσματα του DESI 2016 υπογραμμίζουν ότι σημειώθηκαν βελτιώσεις, αλλά, παράλληλα, δείχνουν ότι ο ρυθμός προόδου επιβραδύνεται. Είναι αναγκαίο να ληφθούν μέτρα τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο, ώστε να αρθούν τα εμπόδια που εμποδίζουν την πλήρη αξιοποίηση των ψηφιακών δυνατοτήτων από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Άντρους Άνσιπ, αρμόδιος για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά, δήλωσε σχετικά: "Ολοένα περισσότερος κόσμος, επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες περνούν στην ψηφιακή εποχή. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά προβλήματα, όπως ελλείψεις όσον αφορά την κάλυψη με διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας ή τις διασυνοριακές υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, καθώς και δυσκολίες στις διασυνοριακές αγοραπωλησίες. Οφείλουμε να διορθώσουμε αυτή την κατάσταση και αυτός είναι ο στόχος της στρατηγικής για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά. Οι πρώτες προτάσεις στο πλαίσιο της εν λόγω στρατηγικής θα ενθαρρύνουν το ηλεκτρονικό εμπόριο και τη συνδεσιμότητα. Όλες οι προτάσεις θα υποβληθούν φέτος και ενθαρρύνω τα κράτη μέλη της ΕΕ να τις υποστηρίξουν χωρίς καθυστέρηση. Οι εν λόγω προτάσεις, θα ενισχύσουν τις ψηφιακές τους επιδόσεις και τις οικονομίες τους".

Ο επίτροπος Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας Γκίντερ Έτινγκερ, δήλωσε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των αποτελεσμάτων του DESI 2016 στις 25 Φεβρουαρίου στο φόρουμ Digital4EU: "Η ΕΕ σημειώνει πρόοδο, αλλά με πολύ αργό ρυθμό. Δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Απαιτείται δράση αν θέλουμε να φθάσουμε το επίπεδο της Ιαπωνίας, των ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας. Με βάση τον Δείκτη που δημοσιεύτηκε σήμερα, θα υποβάλουμε τον Μάιο συγκεκριμένες συστάσεις ώστε τα κράτη μέλη της ΕΕ να μπορέσουν να βελτιώσουν τις εθνικές τους επιδόσεις. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτές οι συστάσεις σε συνδυασμό με τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για τη δημιουργία μιας Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς, τόσο η ΕΕ στο σύνολό της όσο και τα κράτη μέλη της θα έχουν πολύ καλύτερες επιδόσεις τα επόμενα χρόνια".

Ανάμεσα στις βασικές διαπιστώσεις του Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) είναι ότι η ΕΕ σημειώνει πρόοδο, αλλά με αργό ρυθμό: η βαθμολογία της ΕΕ συνολικά είναι 0,52 με μέγιστο το 1, δηλαδή είναι βελτιωμένη σε σχέση με πέρσι, που ήταν 0,5. Όλες οι χώρες της ΕΕ, εκτός από τη Σουηδία, βελτίωσαν τη βαθμολογία τους. Η Δανία, οι Κάτω Χώρες, η Σουηδία και η Φινλανδία συνεχίζουν να κατέχουν τα πρωτεία στην κατάταξη του DESI. Επίσης, οι Κάτω Χώρες, η Εσθονία, η Γερμανία, η Μάλτα, η Αυστρία και η Πορτογαλία είναι οι χώρες που αναπτύσσονται ταχύτερα και σημειώνουν τη μεγαλύτερη πρόοδο.

Προκύπτει, επίσης, ότι απαιτούνται μέτρα για να κατακτηθούν οι πρώτες θέσεις παγκοσμίως: Για πρώτη φορά, η Επιτροπή συγκρίνει επίσης την ΕΕ με ορισμένες από τις πλέον "ψηφιοποιημένες" χώρες στον κόσμο (Ιαπωνία, ΗΠΑ και Νότια Κορέα). Αν και η πλήρης έκθεση σχετικά με έναν νέο διεθνή Δείκτη για τις ψηφιακές επιδόσεις θα είναι διαθέσιμη περί τα μέσα Μαρτίου 2016, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα δείχνουν ότι οι χώρες της ΕΕ με τις καλύτερες επιδόσεις στον ψηφιακό τομέα βρίσκονται επίσης στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης. Ωστόσο, η ΕΕ στο σύνολό της πρέπει να κάνει σημαντικές προσπάθειες ώστε να ηγηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε, η συνδεσιμότητα πρέπει να βελτιωθεί μακροπρόθεσμα: το 71% των ευρωπαϊκών νοικοκυριών μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ευρυζωνικές υπηρεσίες υψηλών ταχυτήτων (τουλάχιστον 30 Mbps) σε σύγκριση με το 62% τον προηγούμενο χρόνο. Η ΕΕ βρίσκεται στον σωστό δρόμο για να αποκτήσει πλήρη κάλυψη έως το 2020. Ο αριθμός των κινητών ευρυζωνικών συνδρομών αυξάνει ταχέως, από 64 συνδρομές ανά 100 Ευρωπαίους το 2014 σε 75 σήμερα. Η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στη μελλοντική ζήτηση και να παράσχει τη νέα γενιά δικτύων επικοινωνιών (5G). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή πρόκειται να αναθεωρήσει, μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, τους κανόνες της ΕΕ για τις τηλεπικοινωνίες, ώστε να ληφθούν υπόψη οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι προκλήσεις της αγοράς.

Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη βελτίωσης των ψηφιακών δεξιοτήτων, καθώς, ενώ ο αριθμός των πτυχιούχων θετικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών (STEM) αυξήθηκε ελαφρά στην ΕΕ, οι μισοί σχεδόν Ευρωπαίοι (45%) δεν διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες (αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων, χρησιμοποίηση εργαλείων επεξεργασίας ή εγκατάσταση νέων συσκευών). Η Επιτροπή θα αντιμετωπίσει το θέμα των ψηφιακών δεξιοτήτων και της σχετικής κατάρτισης στο πλαίσιο του προσεχούς προγράμματος δράσης για τις δεξιότητες στην ΕΕ, εντός του τρέχοντος έτους.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία για τις μικρότερες επιχειρήσεις, παρόλο που το 65% των χρηστών του διαδικτύου στην Ευρώπη πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές. Ωστόσο, μόνο το 16% των ΜΜΕ πωλούν μέσω διαδικτύου, εκ των οποίων λιγότερες από τις μισές πραγματοποιούν διασυνοριακές πωλήσεις (7,5%). Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, η Επιτροπή υπέβαλε τον Δεκέμβριο προτάσεις για τις ψηφιακές συμβάσεις, με στόχο την καλύτερη προστασία των καταναλωτών που πραγματοποιούν διαδικτυακές αγορές και την παροχή βοήθειας στις επιχειρήσεις για να επεκτείνουν τις διαδικτυακές τους πωλήσεις. Η Επιτροπή θα υποβάλει δέσμη νομοθετικών μέτρων τον Μάιο ώστε να ενισχύσει περαιτέρω το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η δέσμη αυτή θα περιλαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση του αδικαιολόγητου γεωγραφικού αποκλεισμού, τη βελτίωση της διαφάνειας των αγορών διασυνοριακής μεταφοράς δεμάτων, και την καλύτερη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών σε διασυνοριακό επίπεδο.

Τέλος, υπάρχουν περισσότερες διαδικτυακές δημόσιες υπηρεσίες, αλλά υποχρησιμοποιούνται. οι δείκτες δείχνουν ότι οι δημόσιες αρχές παρέχουν ένα ευρύτερο φάσμα υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου (π.χ. οι πολίτες μπορούν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να δηλώνουν την αλλαγή κατοικίας τους, τη γέννηση ενός παιδιού και άλλα σημαντικά γεγονότα). Ωστόσο, ο αριθμός των χρηστών του διαδικτύου που επικοινωνούν με τις αρχές ηλεκτρονικά παραμένει στάσιμος (32%).

Διαφορετικά στάδια και ρυθμοί ανάπτυξης για τα κράτη-μέλη

Σύμφωνα με τη βαθμολογία της κάθε χώρας στον  DESI 2016 και την εξέλιξη που σημείωσαν από το 2015 μέχρι το 2016 δημιουργήθηκαν διαφορετικές ομάδες χωρών:

• Οι χώρες που προηγούνται είναι εκείνες με βαθμολογία πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και που παρουσίασαν γρηγορότερη ανάπτυξη μέσα στον προηγούμενο χρόνο. Oι χώρες αυτές επιδεικνύουν καλές επιδόσεις και έχουν αναπτυχθεί σε έναν ρυθμό που τους επιτρέπει να αποστασιοποιήσουν τον εαυτό τους περισσότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ.
  Χώρες της ομάδας αυτής: Αυστρία, Γερμανία, Εσθονία, Μάλτα, Ολλανδία, Πορτογαλία
• Οι χώρες με ελαφρύ προβάδισμα έχουν βαθμολογία πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ, αλλά πιο αργούς ρυθμούς ανάπτυξης, ειδικά σε σύγκριση με την εξέλιξη την ΕΕ συνολικά.
  Χώρες της ομάδας αυτής: Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο
• Η επόμενη ομάδα αποτελείται από χώρες οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία κάλυψης της υστέρησης, με επιδόσεις κάτω του μέσου όρου της ΕΕ, αλλά ωστόσο η βαθμολογία τους αυξήθηκε ταχύτερα από εκείνη της ΕΕ κατά το τελευταίο έτος. Αυτές οι χώρες αναπτύσσουνται πιο γρήγορα απ’ ότι η ΕΕ ως σύνολο και ως εκ τούτου πλησιάζουν το μέσο όρο της ΕΕ.
  Χώρες της ομάδας αυτής: Ισπανία, Κροατία, Ιταλία, Λετονία, Ρουμανία, Σλοβενία
• Οι χώρες που υστερούν σημείωσαν βαθμολογία κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ και η ανάπτυξή τους κατά το περασμένο έτος ήταν βραδύτερη από εκείνη της ΕΕ στο σύνολό της. Οι χώρες αυτές είναι ήδη λιγότερο ανεπτυγμένες από το μέσο όρο της ΕΕ, και με την επίδειξη αναιμικής ανάπτυξης απομακρύνονται οι ίδιες περισσότερο από την υπόλοιπη ΕΕ.
  Χώρες της ομάδας αυτής: Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Ελλάδα, Γαλλία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία

Οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις είναι η Δανία (0,68), η Ολλανδία (0,673), η Σουηδία (0,672) και η Φινλανδία (0,669). Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα (0,375) μαζί με τη Ρουμανία (0,35), τη Βουλγαρία (0,37), και την Ιταλία (0,4) βρίσκονται στις χαμηλότερες θέσεις της βαθμολογίας.

H θέση της Ελλάδας

Ειδικότερα, η Ελλάδα έχει συνολική βαθμολογία 0,37 και κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Σε σχέση με το προηγούμενο έτος, η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τη συνδεσιμότητα. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το 99% των ελληνικών νοικοκυριών έχουν πρόσβαση σε  σταθερές ευρυζωνικές υπηρεσίες, το 34% δεν έχει ακόμη συνδρομή σε αυτές. Η Ελλάδα υστερεί από την πλευρά της ζήτησης, με χαμηλό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων (μόνο το 63% είναι τακτικοί χρήστες του διαδικτύου, ενώ το 30% δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο) και εμπιστοσύνης (οι περισσότεροι Έλληνες εξακολουθούν να μην πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές ή ηλεκτρονικές συναλλαγές).

Η κατάσταση αυτή αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας. Οι διαδικτυακές δημόσιες υπηρεσίες αποτελούν βασική πρόκληση για την Ελλάδα, δεδομένου ότι η χώρα είναι μεταξύ των τελευταίων στην ΕΕ. Ωστόσο, είναι θετικό ότι το 37% των χρηστών του διαδικτύου έχουν ανταλλάξει συμπληρωμένα έντυπα με τη δημόσια διοίκηση μέσω διαδικτύου.