Την ανάγκη για στενότερη συνεργασία μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής στους τομείς του πολιτισμού και της έρευνας, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, για την ενίσχυση της διάθεσης του ψηφιακού πολιτιστικού αποθέματος σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες των ερευνητών, καθώς και τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων προς αυτή την κατεύθυνση, διατυπώνουν οι συστάσεις που δημοσιεύθηκαν στις 29 Σεπτεμβρίου από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) και τη Europeana. Οι συστάσεις αναδεικνύουν τα οφέλη της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς για την έρευνα, την καινοτομία, τους πολίτες της Ευρώπης.
Οι συστάσεις είναι αποτέλεσμα συνεργασίας περίπου 50 εμπειρογνωμόνων από όλη την Ευρώπη, εκπροσώπων υπουργείων και φορέων χάραξης πολιτικής στον πολιτισμό, την έρευνα και τον τουρισμό, σε βάση σχεδίου που πρότεινε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (www.ekt.gr) από κοινού με τη Europeana (www.europeana.eu). Οι συστάσεις διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο της διεθνούς εκδήλωσης "Εuropeana for Research and Tourism", που πραγματοποιήθηκε από το ΕΚΤ και τη Europeana, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας στις 23 και 24 Ιουνίου στην Αθήνα, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όπως υπογραμμίζει η Δρ. Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια του ΕΚΤ: "Οι Συστάσεις ευθυγραμμίζονται με τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 20ης Μαΐου 2014, που αναγνωρίζουν την πολιτιστική κληρονομιά ως στρατηγικό πόρο για μία βιώσιμη Ευρώπη και υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές για την πολιτιστική κληρονομιά διατρέχουν οριζόντια τις πολιτικές για την περιφερειακή ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή, το περιβάλλον, τον τουρισμό, την εκπαίδευση, το Ψηφιακό Θεματολόγιο, την έρευνα και την καινοτομία. Οι συστάσεις προσφέρουν συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα για την καλύτερη αξιοποίηση της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς για την ενίσχυση της έρευνας, ιδίως στις ανθρωπιστικές επιστήμες". Σύμφωνα με τη Δρ. Εύη Σαχίνη, οι συστάσεις είναι πλήρως εναρμονισμένες με τις ευρύτερες δράσεις του ΕΚΤ και του στρατηγικού σχεδιασμού του για την υποστήριξη του οικοσυστήματος της γνώσης και των αλυσίδων παραγωγής αξίας γύρω από τα ανοικτά δεδομένα και το ανοικτό περιεχόμενο στην Ελλάδα.
Οι ερευνητές βασίζονται ολοένα και περισσότερο στο διαδίκτυο και τις ψηφιακές τεχνολογίες για την πρόσβαση στο επιστημονικό περιεχόμενο και τη διεξαγωγή της έρευνας. Οι αναδυόμενες τεχνολογικές δυνατότητες, όπως η εξόρυξη γνώσης από μεγάλες συσσωρεύσεις δεδομένων, η σημασιολογική ενοποίησή τους, οι τεχνικές οπτικοποίησης δεδομένων και η εμπλοκή του κοινού στην παραγωγή νέας γνώσης δίνουν νέα ώθηση και νέες κατευθύνσεις στους παραδοσιακούς επιστημονικούς κλάδους και συντελούν στην ανάδυση νέων, όπως οι Ψηφιακές Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες. Παράλληλα, οι πολιτικές της ανοικτής πρόσβασης στα αποτελέσματα της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας κερδίζουν σταθερά έδαφος με στόχο την ταχύτερη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας για την παραγωγή νέας γνώσης και την ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας.
Με τα δεδομένα αυτά, οι συστάσεις αποσκοπούν στην ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας, ιδίως στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, υποστηρίζοντας τη διάθεση του ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου σύμφωνα με τις ανάγκες των ερευνητών και κατά τρόπο που να επιτρέπει την αξιοποίηση των αναδυόμενων τεχνολογικών δυνατοτήτων και την ανάπτυξη κατάλληλων εργαλείων υποστήριξης της επιστημονικής διαδικασίας, με κύριο άξονα την ενίσχυση της Europeana, της βασικής πλατφόρμας ενιαίας διάθεσης ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου στην Ευρώπη.
Το κείμενο των συστάσεων αποτελείται από τις εξής ενότητες:
- Το νέο πλαίσιο για την έρευνα εξετάζει τις μεταβαλλόμενες συνθήκες μέσα στις οποίες διεξάγεται η επιστημονική έρευνα, τις νέες δυνατότητες που ανοίγονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες, το διαδίκτυο και τις τεχνικές εξόρυξης και οπτικοποίησης γνώσης από μεγάλες συσσωρεύσεις ψηφιακού περιεχομένου, καθώς και τις αυξανόμενες ανάγκες των ερευνητών για ανοικτά διαθέσιμο επιστημονικό περιεχόμενο.
- Το όραμα αναγνωρίζει για τη Europeana τον ρόλο της ως κεντρικής πλατφόρμας συσσώρευσης, τυποποίησης, εμπλουτισμού και ανοικτής διάθεσης της πολιτιστικής πληροφορίας, σύμφωνα με τις ανάγκες των ερευνητών, και κατά τρόπο ώστε τρίτοι να μπορούν να δημιουργούν καινοτόμες υπηρεσίες χρήσιμες για την έρευνα, αξιοποιώντας το ψηφιακό περιεχόμενο.
- Οι σύγχρονες προκλήσεις αφορούν την έλλειψη διάθεσης επαρκούς ψηφιακής πολιτιστικής πληροφορίας και περιεχομένου και κατάλληλων εργαλείων επιστημονικής ανάλυσης σε σύγκριση με τις φυσικές επιστήμες και τις επιστήμες της υγείας. Η έλλειψη ευρείας υιοθέτησης διεθνώς αποδεκτών τεχνικών προτύπων διαλειτουργικότητας και το περίπλοκο καθεστώς των πνευματικών δικαιωμάτων προσδιορίζονται, ακόμη, ως αναχαιτιστικοί παράγοντες στην ψηφιοποίηση και την ευρεία αξιοποίηση της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς στην επιστημονική έρευνα.
Οι βασικές συστάσεις πολιτικής για την αξιοποίηση της Europeana στην επιστημονική έρευνα απευθύνονται στους κύριους εμπλεκόμενους στη διαχείριση και υλοποίηση της ερευνητικής και πολιτιστικής πολιτικής στην Ευρώπη:
- Οι διαχειριστές πολιτικής στους τομείς της έρευνας και του πολιτισμούκαλούνται να συνεργαστούν στενά για να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν συντονισμένες πολιτικές, στρατηγικές και έργα τα οποία θα οδηγήσουν στη μεγαλύτερη δυνατή ανοικτότητα και περαιτέρω αξιοποίηση της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης, προς όφελος της έρευνας, της καινοτομίας και των πολιτών.
- Οι υπεύθυνοι χάραξης των ερευνητικών πολιτικών καλούνται να λάβουν μέτρα τα οποία θα ενισχύουν τη χρήση της Europeana ως πηγής για την επιστημονική έρευνα και θα ενθαρρύνουν τις συνέργειες μεταξύ συναφών πρωτοβουλιών, υποδομών και εμπλεκομένων φορέων σε όλα τα επίπεδα, με στόχο την κεφαλαιοποίηση των επενδύσεων που έχουν ήδη γίνει στους παραπάνω τομείς.
- Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτιστικής πολιτικής καλούνται να λάβουν συντονισμένα μέτρα για την ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης και να εξασφαλίσουν την ευρεία πρόσβαση, επανάχρηση και την εσαεί διατήρησή της για το όφελος της κοινωνίας και της ευρωπαϊκής οικονομίας, με βάση τις ανάγκεις των ερευνητών.
- Οι πολιτιστικοί φορείς καλούνται να συνεργαστούν σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, αξιοποιώντας τη Europeana όπου είναι δυνατό, για να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση για ανοικτό ψηφιοποιημένο πολιτιστικό περιεχόμενο από πλευράς ερευνητών, κάνοντας χρήση διεθνώς αποδεκτών προτύπων διαλειτουργικότητας.
- Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να αναπτύξει πολιτικές και εργαλεία που θα διευκολύνουν και θα προωθούν τις συνέργειες μεταξύ συναφών πρωτοβουλιών και ηλεκτρονικών υποδομών, με στόχο να κεφαλαιοποιήσουν τις επενδύσεις που έχουν ήδη γίνει για την ενίσχυση της έρευνας και του ψηφιακού πολιτισμού, καθώς και να υποστηρίξουν τον ευρωπαϊκό διάλογο μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων.
- Η Europeana καλείται να επιταχύνει την υλοποίηση εργαλείων και υπηρεσιών που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες των ερευνητών, θα παρέχουν καλές πρακτικές χρήσης της πλατφόρμας για την έρευνα, και θα αυξήσουν τη συνεργασία της με άλλες σχετικές πρωτοβουλίες και ηλεκτρονικές υποδομές στο ευρωπαϊκό επίπεδο.
- Όλοι οι εμπλεκόμενοι στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα της έρευνας και του πολιτισμού καλούνται να συνεργαστούν στενά σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς και της χρήσης της για ερευνητικούς σκοπούς (π.χ. στις ψηφιακές ανθρωπιστικές σπουδές), καθώς και μέσα από τη Europeana.
Σημειώνεται ότι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διαθέτει στη Europeana περισσότερα από 24.000 αντικείμενα, από τις συλλογές και τα αποθετήρια που αναπτύσσει και υποστηρίζει, όπως το Αποθετήριο της Ζωφόρου του Παρθενώνα (http://repository.parthenonfrieze.gr), το Αποθετήριο Πανδέκτης με συλλογές ιστορίας και πολιτισμού (http://pandektis.ekt.gr), οι Ψηφιακές Βιβλιοθήκες των Δημόσιων Κεντρικών Βιβλιοθηκών Σερρών (http://ebooks.serrelib.gr) & Λιβαδειάς (http://ebooks.liblivadia.gr). Το ποσοστό αυτό προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά, το επόμενο διάστημα, με την προσθήκη του πολιτιστικού περιεχομένου που ψηφιοποιείται στο πλαίσιο των Προσκλήσεων 31 και 31.2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Ψηφιακή Σύγκλιση".
Διευθύνσεις στο Διαδίκτυο
"Europeana for Research" – Final Policy Recommendations
http://pro.europeana.eu/documents/858566/2691fd56-c0c0-4b4f-98dd-fa1eecd4a8dc
Aπολογισμός διεθνούς εκδήλωσης "Europeana for Research and Tourism"
http://www.ekt.gr/news/events/ekt/2014-06-23/index.html
Σχετικά με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (www.ekt.gr) αποτελεί επιστημονική εγκατάσταση εθνικής χρήσης στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ως υποδομή εθνικής εμβέλειας, το ΕΚΤ έχει θεσμικό ρόλο τη συλλογή, οργάνωση και διάχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής πληροφορίας, εντός και εκτός της χώρας. Παράλληλα, παρέχει πληροφόρηση για θέματα έρευνας & καινοτομίας, και υποστηρίζει τη συμμετοχή σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα και την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων. Με διαρκή παρουσία στην ελληνική επιστημονική κοινότητα από το 1980, το ΕΚΤ αξιοποιεί τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών, σε συνδυασμό με σύγχρονες επιχειρησιακές μεθόδους, ώστε να αναπτύσσει καινοτόμες δράσεις, προσανατολισμένες στην ενίσχυση της ανοικτής πρόσβασης σε ψηφιακό περιεχόμενο επιστήμης και πολιτισμού. Για τον σκοπό αυτό συνεργάζεται με σημαντικούς φορείς παραγωγής έγκριτου περιεχομένου, όπως βιβλιοθήκες, αρχεία, μουσεία, ερευνητικά κέντρα.
Σχετικά με τη Europeana
Η Europeana (www.europeana.eu), η βασική πλατφόρμα ενιαίας διάθεσης ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου στην Ευρώπη, τα τελευταία χρόνια συσσωρεύει, τυποποιεί και εμπλουτίζει συστηματικά τα πολιτιστικά μεταδεδομένα των μουσείων, των βιβλιοθηκών και των αρχείων της Ευρώπης και αναπτύσσει πολιτικές υποστήριξης της ανοικτής διάθεσης της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς ενισχύοντας και τη δημιουργία κατάλληλων εργαλείων εμπλουτισμού της ψηφιακής πολιτιστικής πληροφορίας μέσα από τη διάθεση ανοικτών διεπαφών προγραμματισμού. Στρατηγικός στόχος της Europeana είναι να εξελιχθεί σε μία ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου τα μεταδεδομένα και το ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο θα γίνονται διαθέσιμα προς τους ερευνητές, σύμφωνα με τις ανάγκες τους και κατά τρόπο που εξυπηρετεί την επιστημονική έρευνα, τη δημιουργικότητα και την καινοτόμο αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Επικοινωνία για δημοσιογράφους
Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
Μαργαρίτης Προέδρου, τηλ.: 210 7273966, e-mail: mproed@ekt.gr
http://www.ekt.gr | http://web.ekt.gr