"Είναι εξαιρετικά τιμητικό να βρίσκεσαι μεταξύ κορυφαίων επιστημόνων για να φέρεις πίσω τα πρώτα ίχνη της κατανόησης του ηλιακού μας συστήματος"

Ιωάννης Μπαζιώτης

Επίκουρος Καθηγητής Ορυκτολογίας – Πετρολογίας ΓΠΑ

Τεύχος 108 | Ιούνιος - Αύγουστος 2017

Συνέντευξη

Ο Ιωάννης Μπαζιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Ορυκτολογίας – Πετρολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επιλέχθηκε να συμμετάσχει στη μοναδική οργανωμένη αποστολή της NASA για την επιστροφή μετεωριτών από την Ανταρκτική, τον Νοέμβριο του 2017. Είναι ο πρώτος Έλληνας γεωλόγος που θα κάνει κάτι τέτοιο και, όπως δηλώνει σε συνέντευξή του στον Δημήτρη Μαραγκό, όχι μόνο ελπίζει να ανακαλύψει κάποιον μετεωρίτη, αλλά επίσης να προβάλει όσο μπορεί την Ελλάδα μέσα από τη συμμετοχή του στην αποστολή. Επίσης, ο Ι. Μπαζιώτης μιλάει για τα δίκτυα και τις συνεργασίες που έχει στήσει με Έλληνες του εξωτερικού και για τις ενέργειες που έχει κάνει για να επιστρέψουν κάποιοι Έλληνες επιστήμονες στην Ελλάδα.

Θα μπορούσατε να μας παρουσιάσετε συνοπτικά την κύρια ερευνητική σας δραστηριότητα; Σε ποιους τομείς εστιάζεται η έρευνά σας και ποια τα καινοτόμα χαρακτηριστικά της;

Η κύρια ερευνητική μου δραστηριότητα κινείται γύρω από τα πετρώματα που προέρχονται από τη Γη και από το Διάστημα. Όταν λέμε από τη Γη αναφερόμαστε σε πετρώματα που προέρχονται από τον μανδύα της Γης και από ηφαίστεια. Όταν λέμε από το Διάστημα εννοούμε τους μετεωρίτες. Μελετούμε τις ιδιότητες τους με σκοπό να κατανοήσουμε το πώς εξελίχθηκε ένα πλανητικό σύστημα στον χρόνο, το πώς εξελίσσεται ακόμα και ο ίδιος μας ο πλανήτης ή οι δορυφόροι και πώς δημιουργήθηκε στα πρώτα στάδια το ηλιακό μας σύστημα.

Ποιος είναι ο στόχος της αποστολής της NASA στην οποία θα πάρετε μέρος;

Η αποστολή αυτή έχει φέρει έως τώρα πάνω από 22.000 δείγματα μετεωριτών σε ένα σύνολο 56.000 μετεωριτών. Είναι μια αποστολή η οποία αποτελεί την κορωνίδα της μελέτης των μετεωριτών στη γη. Η αποστολή ξεκινάει τέλη Νοέμβρη 2017, από το Λος Άντζελες και ακολούθως πάμε στο Σύδνεϋ και μετά στη Νέα Ζηλανδία, στο κέντρο του ANSMET (Antarctic Search for Meteorites). Στη συνέχεια με στρατιωτικά αεροπλάνα θα μεταφερθούμε μετά από πεντάωρη πτήση στην Ανταρκτική, όπου θα χωριστούμε σε δυο ομάδες. Για έξι εβδομάδες θα παραμείνουμε στην ύπαιθρο, τα λεγόμενα blue ice fields, μια περιοχή τελείως παγωμένη όπου θα κατασκηνώσουμε σε αυτοσχέδια camp.

Πώς αισθάνεστε ως Έλληνας που παίρνετε μέρος σε αυτή την αποστολή;

Είμαι ο πρώτος Έλληνας που συμμετέχει, μετά από 42 χρόνια υλοποίησης της δράσης. Θα είμαι ένας από τα 8 άτομα που συμμετέχουν και μάλιστα ένας από τους 4 νέους ερευνητές. Είναι μια αποστολή για την οποία δεν χρηματοδοτούμαι, αλλά είναι εξαιρετικά τιμητικό το να βρίσκεσαι μεταξύ κορυφαίων επιστημόνων για έναν ιερό σκοπό, να φέρεις πίσω τα πρώτα ίχνη της κατανόησης του ηλιακού μας συστήματος.

Ποια τα οφέλη για τους Έλληνες ερευνητές μέσα από διεθνείς συνεργασίες όπως αυτή;

Θεωρώ ότι τα οφέλη είναι πολλαπλά. Κατ’ αρχάς από μόνο του το γεγονός ότι συμμετέχω σε αυτή την αποστολή είναι μια διαφήμιση. Ήδη γνωρίζω από συναδέλφους στην Αμερική και στη NASA ότι έχει ακουστεί το όνομα της Ελλάδας, γιατί πέρα από το δικό μου όνομα με ενδιαφέρει πρωτίστως να ακουστεί η Ελλάδα. Να σημειώσω σε αυτό το σημείο ότι τα τελευταία 7 χρόνια είμαι ο τρίτος από ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο που θα συμμετάσχει σε αυτή την αποστολή, οπότε και αυτό είναι μια επιπρόσθετη τιμή για τη χώρα.
Επιπλέον, επιστρέφοντας από την Ανταρκτική είναι σίγουρο ότι δεν θα σταματήσει εκεί η διαφήμιση της χώρας, καθώς τον Μάρτιο του 2018 θα βρισκόμαστε στο διεθνές συνέδριο της NASA, στο Lunar and Planetary Science Conference, με σκοπό να παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα της αποστολής. Αυτό σημαίνει ότι και εγώ, ως εκπρόσωπος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, άρα και της Ελλάδας, θα έχω τη δυνατότητα να παρουσιάσω τα ευρήματά μας.

Ποιες δράσεις εκτιμάτε ότι πρέπει να ληφθούν ώστε να αξιοποιηθεί το ερευνητικό δυναμικό της χώρας, με στόχο και την ανάσχεση του κύματος μετανάστευσης ποιοτικού ελληνικού επιστημονικού δυναμικού στο εξωτερικό;

Πέρα από την κυβέρνηση που θα πρέπει σίγουρα να κάνει κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις με σκοπό την υλοποίηση κάποιων δράσεων, θα πρέπει όλοι εμείς να έχουμε μια κοινή κατεύθυνση. Για παράδειγμα υπάρχει ήδη μια πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης, το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας. Εμείς σαν ερευνητική ομάδα έχουμε καταθέσει τρία ερευνητικά προγράμματα με κύριους ερευνητές μεταδιδάκτορες οι οποίοι έχουν επιστρέψει ή θέλουν να επιστρέψουν από το εξωτερικό στην Ελλάδα. Υπάρχει μια διδάκτορας που έχει επιστρέψει στην Ελλάδα από τον Καναδά και εφόσον θέλει να παραμείνει στην Ελλάδα, καταθέσαμε το ερευνητικό πρόγραμμα μέσω αυτής της δράσης. Ακόμη κατεβάσαμε άλλη μια πρόταση με έναν ακόμη διδάκτορα, που είναι στη Δανία, με τον ίδιο στόχο πάλι, την επιστροφή στην χώρα που γεννήθηκε και μεγάλωσε.
Υπάρχουν επίσης πολλές δράσεις αρκετά αξιόλογες στο πλαίσιο της διεθνούς κινητικότητας Erasmus+. Και εκεί έχουμε καταθέσει ερευνητική πρόταση σε συνεργασία με ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού, το California Institute of Technology, και έναν συνάδελφο καθηγητή που συνεργαζόμαστε τα τελευταία 15 χρόνια. Αν εγκριθεί η πρόταση θα έχουμε την ευκαιρία και εγώ με φοιτητές να πάμε στο CALTECH, αλλά και καθηγητές από εκεί να έρθουν στην Ελλάδα. Θα υπάρξει με αυτό τον τρόπο μια ανταλλαγή τεχνογνωσίας, εμπειριών, mentoring, η οποία θα φανεί εξαιρετικά σημαντική τόσο για τους νέους επιστήμονες όσο και για μένα.

Χιλιάδες Έλληνες, ως επί το πλείστων πτυχιούχοι, έχουν μετακινηθεί σε όλο τον κόσμο προς αναζήτηση καλύτερων επαγγελματικών και ακαδημαϊκών ευκαιριών. Εσείς τι θα ήταν αυτό που θα λέγατε προκειμένου να "πείσετε" έναν νέο επιστήμονα να μείνει στην Ελλάδα και να μη φύγει στο εξωτερικό;

Αυτό που θέλω να πω στους νέους, και το πρεσβεύω και εγώ ο ίδιος, είναι ότι πρέπει να βάλουν στόχους και να πάνε ένα παραπέρα βήμα την Ελλάδα. Σε μια χώρα που έχει υποστεί τόσα τα τελευταία 8 χρόνια, είναι πολύ σημαντικό όλοι μας να έχουμε ένα κοινό όραμα, ένα κοινό τόπο και να έχουμε μόνο θετική ενέργεια. Πρέπει να βλέπουμε θετικά την κρίση, ευκαιρίες υπάρχουν για όλους, γι’ αυτό είμαι σίγουρος. Απλώς θα πρέπει πλέον να καταβάλουμε μεγαλύτερη προσπάθεια.

Ποια οφέλη βλέπετε από τη διασύνδεση των Ελλήνων επιστημόνων της διασποράς με την Ελλάδα;

Όλη αυτή η γνώση που έχουν συσσωρεύσει οι Έλληνες του εξωτερικού, αν μεταφερθεί στην Ελλάδα είναι σίγουρο ότι θα μας βοηθήσει και εμάς τους καθηγητές αλλά και τα ελληνικά πανεπιστήμια να πάμε ένα βήμα παραπέρα.
Θα σας αναφέρω ενδεικτικά μια εξαιρετική συνεργασία που έχω με έναν Έλληνα καθηγητή του εξωτερικού από το University of South Carolina, όπου έχουμε κατεβάσει μια πρόταση στο πλαίσιο ενός προγράμματος για την ελληνική διασπορά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Ο συνάδελφος θα έρθει στην Ελλάδα για να πραγματοποιήσουμε ένα ταξίδι υπαίθρου στη Μήλο, όπου εκεί θα ξεκινήσουμε μια νέα ερευνητική προσπάθεια με τελικό σκοπό τη χρηματοδότηση ενός υποψήφιου διδάκτορα από το πανεπιστήμιό του. Μια προσπάθεια, που αν πετύχει, μας επιτρέπει να ανοίξουμε έναν δίαυλο επικοινωνίας με το εν λόγω πανεπιστήμιο. Είναι μια διαδικασία που θα έχει οφέλη και για τους επόμενους φοιτητές, θα έχει οφέλη ερευνητικά για το εργαστήριο και το πανεπιστήμιο μας, οφέλη που μπορούν να καταλήξουν τελικά σε χρηματοδοτήσεις.
Αν τα αθροίσουμε όλα αυτά θα δούμε ότι τα οφέλη της συνεργασίας με Έλληνες του εξωτερικού είναι πολλαπλά. Δεν είναι μόνο σε επίπεδο ανταλλαγής τεχνογνωσίας. Βελτιώνουν επίσης το ανθρώπινο δυναμικό και τις συνθήκες έρευνας και εργασίας στη χώρα μας.

Διαβάστε τη συνέντευξη στο περιοδικό