Τα μακροπρόθεσμα μέτρα που απαιτούνται για την άρση των ανισοτήτων αφορούν τη διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τη γυναίκα επιστήμονα.

Εύη Σαχίνη

Προϊσταμένη Τμήματος Ανάπτυξης Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης

Τεύχος 55 | Ιούλ.-Αύγ. 2006

Συνέντευξη

Συνέντευξη με τη Δρα Εύη Σαχίνη, Προϊσταμένη Τμήματος Ανάπτυξης Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), για το έργο "Χαρτογράφηση του Επιστημονικού Χώρου του Ελληνικού Γυναικείου Ερευνητικού Δυναμικού", στο πλαίσιο του Δικτύου ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ.
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης έχει αναλάβει και υλοποιεί, στο πλαίσιο του Δικτύου ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ, το έργο "Χαρτογράφηση του Επιστημονικού Χώρου του Ελληνικού Γυναικείου Ερευνητικού Δυναμικού". Ποια αναμένεται να είναι η συμβολή του έργου στην προώθηση της ισότητας για τις Ελληνίδες ερευνήτριες;

Το έργο που ανέλαβε το ΕΚΤ αφορά τη συγκέντρωση πρωτογενών στοιχείων για την ποσοτική και ποιοτική απεικόνιση της κατάστασης των Ελληνίδων ερευνητριών στα ΑΕΙ και τα Ερευνητικά Κέντρα. Η συλλογή ποσοτικών στοιχείων γίνεται με ερωτηματολόγιο που απευθύνεται στο σύνολο των ερευνητριών, ενώ ποιοτικά στοιχεία συγκεντρώνονται με τη διεξαγωγή προσωπικών συνεντεύξεων. Ο σχεδιασμός της έρευνας έγινε με τρόπο ώστε τα στοιχεία να μπορούν να αξιοποιηθούν διαχρονικά, εξυπηρετώντας πολλαπλούς στόχους. Αυτή είναι και η διαφορά του έργου σε σχέση με όσα έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα.

Για τη διαμόρφωση της μεθοδολογίας και των ερωτηματολογίων λήφθηκαν υπόψη οι δείκτες που πρέπει να εξαχθούν και που πρέπει να είναι ανάλογοι με αυτούς που καταγράφονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, π.χ. στην έκθεση "She Figures". Τα αποτελέσματα του έργου θα δώσουν αφενός τη δυνατότητα σύγκρισης της κατάστασης των Ελληνίδων ερευνητριών με την κατάσταση στην υπόλοιπη Ευρώπη και, αφετέρου, θα αξιοποιηθούν ώστε να στηρίξουν πολιτικές της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας σχετικά με την ενίσχυση των γυναικών στον ερευνητικό τομέα.

Τα τελευταία χρόνια το ΕΚΤ κάνει μια συστηματική προσπάθεια συλλογής και οργάνωσης στοιχείων για την έρευνα και την τεχνολογία στην Ελλάδα. Η επεξεργασία και ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων, αξιοποιώντας σύγχρονα συστήματα, μπορούν να δώσουν απαντήσεις σε σύνθετα ερωτήματα. Προς αυτή την κατεύθυνση υλοποιείται και το συγκεκριμένο έργο για τη συμμετοχή των Ελληνίδων επιστημόνων στον ερευνητικό ιστό της χώρας.

Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ενώ όλο και περισσότερες γυναίκες ολοκληρώνουν διδακτορικές σπουδές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δεν υπάρχει αντίστοιχη αύξηση της απασχόλησής τους στη δημόσια και ιδιωτική έρευνα;

Υπάρχει πράγματι ένα παράδοξο. Σύμφωνα με τις στατιστικές, οι γυναίκες εισάγονται στα πανεπιστήμια σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους άνδρες, με καλύτερη σειρά και σε τμήματα με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας εισαγωγής. Αποφοιτούν επίσης με καλύτερους βαθμούς, ενώ όλο και περισσότερες συνεχίζουν σε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές. Την περίοδο αυτή, όμως, συνήθως, δεν έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις.

Από τη στιγμή που αποκτούν οικογένεια, η κατάσταση αλλάζει και το σύστημα χάνει πλέον την ισορροπία του. Φυσικά, αυτό έχει να κάνει και με τις προσωπικές επιλογές του καθενός, τις προτεραιότητές του και τα πράγματα που θυσιάζει. Σε άλλες χώρες, πιο ανεπτυγμένες κοινωνικά, οι γυναίκες έχουν περισσότερες επιλογές, καθώς το κοινωνικό περιβάλλον διευκολύνει το συνδυασμό των ρόλων τους.

Ποια μέτρα εκτιμάτε ότι πρέπει να ληφθούν για την άρση των ανισοτήτων και την προώθηση ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη;

Προς το παρόν, υπάρχει η ποσόστωση για την παρουσία γυναικών σε ερευνητικά προγράμματα και έργα, σε διοικητικά συμβούλια, κ.λπ. Πρόκειται για ένα εργαλείο που, σε κοινωνίες όπως η ελληνική, μπορεί να βελτιώσει μεσοπρόθεσμα το θέμα της ανισότητας, χωρίς όμως να το λύσει. Η ποσόστωση αποτελεί ένα έμμεσο, κατά κάποιο τρόπο εξαναγκαστικό, μέτρο ώστε, σε αρχικό στάδιο, να διαμορφωθεί ένα σημείο ισορροπίας στη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην έρευνα. Το μέτρο αυτό όμως δεν μπορεί να εφαρμόζεται σε μόνιμη βάση.

Τα μακροπρόθεσμα μέτρα που απαιτούνται για την άρση των ανισοτήτων αφορούν, όπως ανέφερα και προηγουμένως, τη διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τη γυναίκα επιστήμονα.

Πώς σχολιάζετε τον περιορισμένο αριθμό των γυναικών που συμμετέχουν στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας;

Θεωρώ, λαμβάνοντας υπόψη και τα σχόλια των ερευνητών, πως το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας δεν έχει αντιπροσωπευτική συγκρότηση. Η διαπίστωση αυτή έγινε, βέβαια, εκ των υστέρων. Η εκπροσώπηση των γυναικών δεν νομίζω ότι εξετάστηκε κατά τη διαμόρφωση του Συμβουλίου.

Το ΕΣΕΤ είναι ένα σημαντικό όργανο, τόσο λόγω του αντικειμένου του, όσο και λόγω της θέσης του στον ερευνητικό χάρτη της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, θα πρέπει να συμπεριλάβει περισσότερες γυναίκες.